جاذبه های طبیعی و تاریخی " راور " را ازدست ندهید

سفر به استان کرمان نه تنها با دیدن شاهزاده ماهان، ارگ کهن بم ، مجموعه گنجعلیخان کرمان و دیگر بناهایی که هر کدام به تنهایی نام کرمان را بلند آوازه می کنند کامل نمی شود . استان کرمان مملو از تجربه های تاریخی گرانبهایی است که هرکدام از آنها را در گوشه ای از خاک پهناورش به یادگار گذاشته است . راور در این میان به تعبیر دکتر باستانی پاریزی حماسه کویر است ، شهری که با وجود موقعیت کویری و با زندگی اندک چون سفره این سبز در دل کویر پهن شده است . نمی توان راور را بدون میوه های خوش عطر و طعمش ، بدون پسته و قالی اش و بدون آسمان پر ستاره اش تصور کرد . راور شمالی ترین شهر استان کرمان و مرز بین کرمان و استان خراسان جنوبی است که از شمال به دشت لوت مرکزی ، از مشرق و جنوب شرقی به شهداد و کرمان و از مغرب و جنوب غربی به کوهبنان و زرند محدود می شود و دارای دو بخش مرکزی و کوهساران است که همین امر باعث تنوع آب و هوا در تابستان هوایی گرم و خشک دارد در بخش کوهستانی هوایی سرد و مطبوع را تجربه می کنید . درباره نامگذاری " راور " عقاید مختلفی وجود دارد عده-ای بر این عقیده اند از آنجا که این منطقه در گذشته محل راهداری لوت کرمان بوده است و جاده همیشه توسط سربازان از حمله غارتگران محافظت می شده است این محل را " راهور " به معنی " نگاه دارنده " راه نامیده اند که بعد ها به " راور " تغییر یافته است . مرحوم دکتر باستانی پاریزی نیز درکتاب " از سیرتا پیاز " خود با تکیه بر پسوند " ور" به معنی قلعه معتقد است راور به واسطه برج معروفش که راهنمای رهروان کویری بوده است میتواند " راه دور " ، " قلعه راه " یا " برج راه " معنی بدهد . درباره قدمت و تاریخ رور می گویند بر اساس سنگ نوشته ای که از قلعه قهقهه این شهر که مربوط به دوران ساسانی است ، پیدا شده است قدمت راور حداقل به سه هزار سال قبل بر می گردد . دکتر باستانی در کتاب " راور شهری در حاشیه کویر " می نویسد سرنوشت تاریخ کرمان در طول هزاره ها در گرو قلعه راور بوده است و این امر در 700 ، 800 سال نخستین تاریخ کرمان پیش از اسلام کاملا مشهور است . وی می گوید که بسیاری از حکام معتبر کرمان که توانسته اند سلسله های محلی تشکیل دهند از ماوراءالنهر برخاسته بودند و منزل اول آنها در مسیر کوچ به کرمان راور بوده است که سواران و پیادگان آنها در راور به استراحت و بازسازی نیروهای خود پرداخته و سپس از آنجا متوجه کرمان شده اند.
آثار تاریخی راور
راور با وجود وسعت کمی که دارد در مقایسه با بسیاری از شهر های بزرگ دارای کاروانسرا ها ، قلعه ها و برج های متعددی است که قدمت آن ها به دوره ساسانی تا زمان پهلوی بر می گردد.
قلعه قهقهه
یکی از قدیمی ترین بنا های تاریخی راور قلعه قهقهه است که در 3 کیلومتری شرق راور و در نزدیکی روستای ده شیب واقع شده است و برخی معتقدند قدمت آن به قبل از میلاد مسیح بر می گردد. دور تا دور قلعه را خندقی عظیم در بر گرفته است که زمان حمله دشمن آن را پر از آب می کردند و مانع نفوذ دشمن به قلعه می شدند، هرچند بخش های بسیاری از این قلعه تخریب شده است، اما هنوز هم در واضع ورودی قلعه و بقایای تعدادی از اتاق های آن عظمت و قدمت قلعه را نشان می دهد. مردم محلی در باره این قلعه می گویند حاکم راور که در این قلعه سکونت داشته است فردی ظالم و عیاش بوده که ظلم او زلزله ای را به وجود می آود و قلعه را سر نگون می کند.
یخدان راور
این یخدان از بنا های عصر قاجار است که در انتهای خیابان امام خمینی این شهر واقع شده است و دارای دیواری به طول 60 متر و ارتفاع 5/6 متر است. این یخدان دارای 2 پوشش است که با ارتفاع بیش از 9 متر بر فراز چاله یخ ساخته شده و قطر گنبده آن به بیش از 14 مترمیرسد.
خانه نو
این خانه که برای مردم راور اهمیت و تقدس ویژه ای دارد توسط آقا سید محمد راوری وقف زاعران امام رظا (ع) بوده و گفته می شود به هر زاعری که وارد این خانه می شده یک جفت گیوه و غذا می دانند و دام های آن هارا نیز تغذیه می کردند. هم اکنون خانه نو سال هاست در محرم و صفر میزبان عزاداران امام حسین (ع) است. بنا ی این خانه قدیمی متعلق به زمان قاجار است و ساخمان آن به صورت 4 فصلی و مصالح آن خشت خام است و دارای گچ بری های ساده و نمای کاهگلی است.
بازار راور
بازار نیز از مکان های قدیمی راور است که بر اساس روایت هایی قدمت آن را 900 سال قبل می دانند اما آنچه در حال حاضر از این بازار باقی مانده مربوط به حدود 200 سال قبل است .
برج ها
از آنجا که برج ها نقشی حیاتی در حراست شهر از حملات بیگانگان داشتند ، در گذر ازهر مسیری در راور برج مدور سر به فلک کشیده ای را میتوان دید که آثار گلوله بر پیکره تعدادی از آنها از دوران غارت و چپاول حکایت می کند . برج معروف راور ، برج امیر نخعی ، برج گرمه ای و برج جلال آباد از جمله برج هایی است که با وجود گذر سال ها هنوز پا برجا هستند و چون ستون هایی در اطراف شهر خود نمایی میکنند .
کاروانسرا
راور به علت قرار گرفتن در مسیر زائران حرم مطهر حضرت امام رضا از روزگاران قدیم دارای کاروانسراهای متعددی بوده است ؛ کاروانسرهای آبید ، حوض پنج ، دربند ، چهل پایه ، چاه کوران و بسیاری کاروانسرا های دیگر . کاروانسرای چاه کوران یکی از کاروانسراهای معروف راور است که در مسیر جاده خراسان واقع شده است ، در این کاروانسرا یک چاه آب شور وجود دارد که در گذشته به مصرف مرکب کاروانیان می رسید و یک قنات آب شیرین که امروز جزو آن آثار باقی نمانده است . سبب نام گذاری این محل به چاه کوران را این میدانند که نادر شاه جمع زیادی از مردم راور را در این محل کور کرده است . گوشه هایی از فیلم ایران سرای من است به کارگردانی پرویز کیمیاوی در سال 1377 نیز دراین کاروانسرا فیلم برداری شده است .
میر عرب
میر عرب نیز یکی از مکان های دیدنی اما ناشناخته راور است که در هشت کیلومتری شرق راور واقع شده و مردم از قدیم برای زیارت به این محل رفته و شمع روشن می کردند . این بنا به شیوه مرموزی ساخته شده است که ذهن هر فردی را به دیدن آن وادار میکند . در زیر طاقی که برای این محل ساخته شده سوراخی حفر شده و تنها یک نفر می تواند به صورت سینه خیز از سوراخ عبور و چندمتر را به همین صورت روی ماسه های نرم زیر زمین طی کند تا به قبری برسد که برخی اعتقاد دارند از امامزادگان است گروهی می گویند یکی از امرای عرب هنگام عبور از این منطقه فوت می کند و دراین محل دفن می شود .
چگونه برسیم ؟
شهر کویری راور در فاصله 130 کیلومتری از مرکز استان کرمان واقع شده اشت و اصلی ترین جاده همان است که کرمان را به راور متصل میکند . راور اولین شهر بزرگ در مسیر کرمان به مشهد است و دراین مسیر از روستاهای هوتک و چترود عبور می کنید و پس از آن جاده ای کوهستانی پیش روی شماست که گردنه های زیبایی دارد . هرچه به راور نزدیک می شوید جاده صاف و یکدست می شود و کویر کم کم خود را نمایان میکند . از یزد هم اگر بخواهید به راور بیایید ابتدا باید جاده بافق را دنبال کرده و بعد ازعبور از بافق ، به سمت بهاباد حرکت کنید و از آنجا هم به سمت جنوب بیایید تا به راور برسید . با وجود اینکه هر ساله مسافران زیادی برای رسیدن به مشهد مقدس به راور سفر میکنند ، اما متاسفانه هیچ هتلی دراین شهر وجود ندارد و مسافران درصورت نیاز تنها میتوانند میهمانسرای سپاه و خانه معلم را برای اقامت انتخاب کنند .
جاذبه های تاریخی
محصولات کشاورزی در هر فصلی که به راور سفر میکنید از میوه های کشت این منطقه نگذرید ، میوه های متنوعی که باید حتما امتحان شان کنید تا متوجه تفاوت طهم آنها با محصولات مناطق دیگر شوید . تفاوت دمای شب و روز که خاصیت مناطق کویری است باعث تجمع قند زیادی درمحصولات کشاورزی این خطه می شود، از این روست که هندوانه، خربزه و خیار راور را در یک بار امتحان کنید طعمش همیشه در ذهن تان می ماند. داشتن دو بخش کوهستانی و کویری باعث شده است تا محصولات کشاورزی متنوعی در این منطقه کشت شود، هر چند در گذشته محصولاتی چون انار، انگور، سیب،زردآلو، خربزه،هندونه، انجیر و گردو بیشترین میزان کشت را به خود اختصاص می داد اما رفته رفته با تغییر الگوی کشت و ارزش اقتصادی پسته این محصول گوی سبقت راربود و اکنون اغلب زمین های کشاورزی راور به پسته اختصاص دارد و طعم آن بسیار متفاوت از دیگر پسته های مناطق پسته خیز استان کرمان است.
آبشارها
آبشارهای متعددی که در اطراف راور وجود دارد پدیده ای است که در این منطقه کویری انتظارش را ندارید . آبشار مکی در روستا ی لکر کوه در 35 کیلومتری شرق راور یکی از آبشار های زیبای این منطقه است که از ارتفاع 12 متری بر حوضچه سنگی می ریزد و صدای خروشان را در دره مکی می پراکند ، صدایی که شنیدنش در حاشیه کویر لوت بسیار دلچسب است . آبشار فیض آباد با فاصله 45 کیلومتری از شمال غرب شهر راور در بخش بالایی روستای فیض آباد قرار دارد که به صورت خروشان از شیب دیواره فرو میریزد .
کوه های راور
راور دارای کوه های متعددی است که هر کدام بر اساس افسانه ای نام گذاری شده اند . کوه قالب کفش ، کوه مارکشه ، کوه کله گاو ، کوه های پسندوو ... این کوه ها دارای رنگ آمیزی زیبایی هستند از ارغوانی ، نیلی و بنفش تا زرد و نارنجی و اخرایی همه را میتوان در یک کوه دید . مسعود زنده روح ، عکاس سرشناس کشورمان که کرمانی است ، در این باره میگوید : رنگ هایی که در کوه های راور دیده می شود کم نظیر و بسیار زیباست .
روستای طرز
اگر به راور سفر میکنید روستای طرز و مجموعه سروهای کهن چند هزار ساله و سر به فلک کشیده اش را از دست ندهید . این روستا که در 38 کیلومتری غرب شهرستان راور واقع شده و در دل کویر سوزان از شاهکارهای طبیعت است به واسطه داشتن 47 اصله درخت سرو کهن که قدمت آنها به هزار تا سه هزار سال قبل برمیگردد به روستای سروهای کهن معروف است . در کنار این مجموعه یک سروسه هزار ساله قرار گرفته است که ارتفاع آن به 37 مترمی رسد و گفته می شود 180 سال قبل لطفعلی خان رشیدی حاکم ومامور مالیات سر آن را بریده و بساط خواب خود را بر سر آن گسترانیده است .
راور ؛ از روستای دیروز تا شهر امروز
دکتر یحیی کمالی پور
رئیس دپارتمان ارتباطات و هنرهای خلاقه دانشگاه پوردو ایالت ایندیانای امریکا
راور زمان کودکی من در دهه 1320 شمسی تا راور امروز اصلا قابل مقایسه نیست و در مدت 65 سال گذشته از هر نظر متحول شده است . در سفری که سال 139 به زادگاهم داشتم، شباهت هایی بین خیابان های راور و بعضی از شهرک های چین دیدم که در هر دو ، دوچرخه ، اتومبیل ، موتور سیکلت ، عابران و دود و صدای بوق در هم آمیخته و فضایی فرا کشاورزی به وجود آورده اند . هرچه گشتم ، نمادی از روستای زمان کودکی خود پیدا نکردم به جز برخی که درشمال شهر امروزی راور به جا مانده است . دیگر اثری ندیدم از جوی آب کشمونو که از کوه های سر آسیاب سرازیر می شد و از وسط روستا می گذشت و شریان حیاتی راور بود .در آن سفر دیدم منزل قدیمی و دبستان که از آن خاطره ها دارم نیز دستخوش تحولات و ساختارهای جدید شده و از اتاقک کاهگلی که در آن چشم به این دنیا گشودم ، آواره هایی بیش بر جا نمانده بود .