همسایه های سلطان میراحمد
راه و چاه سفر
آیا کاشان نشانی می خواهد ؟ این شهر آنقدر معروف است که هر کسی در هر شهری که باشد . می داند چگونه با چه وسیله ای و با صرف چه زمانی می تواند خود را به آنجا برساند .
همسایه های سلطان میراحمد
راه و چاه سفر
آیا کاشان نشانی می خواهد ؟ این شهر آنقدر معروف است که هر کسی در هر شهری که باشد . می داند چگونه با چه وسیله ای و با صرف چه زمانی می تواند خود را به آنجا برساند . فقظ می ماند نشانی محله سلطان میراحمد . این محله در مرکز شهر و در یک بلوک شهری میان خیابان های علوی ، فاضل نراقی و شهید بخارایی قرار دارد . خوشبختانه شهرداری کاشان برای دسترسی به این محله زیبا ، تابلوهای زیادی را در سطح شهر نصب کرده ، اما نه با عبارات محله میراحمد ، بلکه با عبارت "خانه های تاریخی" بنابراین از هر طرف که وارد کاشان شدید ، به تابلوهای قهوه ای رنگی را که روی شان نوشته شده "خانه های تاریخی" توجه کنید . این تابلو ها شما را تا قلب محله سلطان میر احمد همراهی می کنند . آنجا هم تابلو به اندازه کافی هست که جای هر خانه را به شما نشان دهد و صد البته مردم میهمان نواز کاشان نیز شما را راهنمایی خواهند کرد .
حمام میراحمد
در محله میر احمد ، حمام زیبایی وجود دارد که البته ربطی به خود میر احمد ندارد ؛ یعنی نه به وسیله او ساخته شده و نه او در این حمام رفت و آمدی داشته ، بلکه صرفاً به جهت قرابت با مزار میر احمد به این نام موسوم شده است . حمامی است بسیار زیبا که تزئینات داخلش فوق العاده نفیس و دلگشاست . قدمت حمام به دوره صفویه می رسد اما چون بخشی از آن در زلزله سال 1192 قمری ویران شد ، در دوره قاجار مرمت اساسی شد . حمام میر احمد ،دو بخش حمام بزرگ و کوچک دارد. به گفته قدیمی های کاشان ،حمام بزرگ از روز شنبه تا پنج شنبه به خانم ها اختصاص داشته و حمام کوچک به آقایان ؛ اما در روزهای جمعه جای این دو را عوض می کرده اند . این را هم بیفزایم که خانه های قدیمی محله غیر از خانه عامری ، هیچ کدام حمام اختصاصی نداشته اند و لاجرم ساکنان از حمام عمومی استفاده می کرده اند .
چهل دختران
از دیگر مزارهای مورد احترام کاشان بقعه چهل دختران است که در نزدیکی آرامگاه سلطان میر احمد قرار دارد . اهمیت آن بیشتر به خاطر قدمت ساختمان و معماری تاریخی آن است و چون معلوم نیست که دقیقاً چه کسی یا چه کسانی در آنجا دفن شده اند ، داستان ها و افسانه های زیادی نقل زبان مردم است . طبیعتاً به خاطر نام "چهل دختران"خیلی ها فکر می کنند ، چهل دختر یا تعداد زیادی خانم در اینجا به خاک سپرده شده اند که احتمالاً از بانوان سادات محترم بوده اند و میان مردم ارج و قربی داشته اند . دیدن بقعه چهل دختران بیشتر باب طبع کسانی است که به معماری بومی ایران و از جمله معماری دوره ایلخانی علاقه زیادی دارند . مطمئنا سیمای ساده اما خوش طرح این بقعه هوش از سر چنین افرادی می پراند .
خانه طباطبایی یادگا کلان خانواده های اشرافی
خانه طباطبایی به واقع موزه معماری ایران و هنرهای وابسته به آن همچون گچ بری ، آینه کاری مقرنس سازی ، گره چینی ، ارسی سازی ، نقاشی دیواری و ... است . این خانه در دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و دیدن آن بیننده را به این فکر می اندازد که در چنین قضای گسترده و مشحون از هنر ، چه کیفیتی از زندگی از زندگی جریان داشته است ؟ چنین خانه هایی متعلق به دوران نه چندان دوری هستند که زندگی خانوادگی در ایران بر اساس الگوی کلان خانواده بوده و فرزندان خانواده پس از ازدواج ، همچنان کنار پدر و مادر باقی می ماندند و فرزندانشان نیز از موهبت زندگی زیر سایه پدر بزرگ و مادر بزرگ بهره مند می شدند . البته در خانواده های اشرافی تعداد قابل توجهی خدمه نیز مشغول کار بودند و ضروری بود که جایی هم برای آنان در نظر گرفته شود . خانه طباطبایی با چند دست حیاط و انبوهی از اتاق ها به این وضعیت اشاره دارد و از شواهد و قراین چنین پیداست که به طور معمول ، دست کم 20 یا 30 نفر خدمتکار در آن حضور داشته اند . در برخی نوشته ها چنین آمده که مالک خانه طباطبایی یکی از تجار بزرگ فرش به نام سید جعفر طباطبایی بوده است .
خانه بروجردی شرط پدر زن برای داماد
حتی برای کسانیکه شهر کاشان را ندیده اند ، سیمای خانه بروجردی اشناست ؛ زیرا بادگیر این خانه با شکلی گنبدی و منحصر به فرد خود نماد شهر کاشان است و در بسیاری از فیلم ها ، عکس ها ،پوستر ها و کتاب ها منتشر شده است . این خانه بر خلاف نامش هیچ ربطی به به بروجرد و بروجردی ها ندارد . بلکه صاحب و سازنده آن فردی به نام "حاج جعفر نطنزی"بوده که چون محصولات بروجرد را در کاشان می فروخته ، به این نام معروف شده است . حاج جعفر ، داماد آقای طباطبایی، مالک خانه طباطبایی کاشان بود و نقل است که وقتی به خواستگاری دختر او رفت ، پدر زن آینده ، خانه اشرافی خود را به او نشان داد و تلویحاً گفت که اگر می خواهی دخترم را به عقدت در بیاورم . باید که خانه ای به بزرگی و شکوه این خانه برای او بسازی البته یا این یادآوری که ساختن خانه بروجردی 18 سال طول کشید و در این مدت دهها معمار ، بنا و هنرمند در آن مشغول کار بودند . بعید نیست که طباطبایی از شرط خود عدول کرده و دخترش را در همان سال های آغاز بنای خانه به حاج جعفر داده باشد . خانه بروجردی نمونه کاملی از خانه های تاریخی است که در و دیوارش به وسیله بزرگ ترین هنرمندان آن عصر مثل صنیع الملک وکمال الملک غفاری زینت یافته ایت و زیباترین بخش خانه ، ایوانی جنوبی آن است که به یک تالار پذیرایی وسیع و دو طبقه منتهی می شود و آن بادگیر معروف بر فراز همین تالار قرار گرفته است .
خانه عباسیان
نماد احترام به همسایه
خانه عباسیان از دیگر خانه های تاریخی محله سلطان میر احمد است که شاید از حیث تزئینات و آرایه های هنری، همپای خانه طباطبایی یا بروجردی نباشد ، اما در عوض ، از نظر نقشه و معماری بر آنها برتری دارد . علت هم این است که فضاهای متعدد این بنا ، به صورت عرضی گسترش پیدا نکرده اند . بلکه معمار بنا با نقشه ای پیچیده و پیشرفته ، بنا را در چند طبقه ساخته و در هر طبقه حیاط ها ، صفه ها و ایوان های جالبی طراحی کرده است ؛ آن هم در دورانی که از تیرآهن ، بتون و میلگرد خبری نبود و اسکلت ساختمان ها را با چوب می ساختند و چوب نیز مقاومت زیادی در برابر وزن طبقات فوقانی نداشت . بنابراین ، ایجاد ساختمان های بیش از دو طبقه از دست هرکسی بر نمی آمد . اما جالب تر این که خانه عباسیان که در برخی جاها به اندازه یک ساختمان پنج طبقه ارتفاع دارد ، از بیرون ، یک طبقه به نظر می رسد و از خانه های مجاور خود بالاتر نیست . در اینجا نیز معمار بنا دست به ابتکار جالبی زده و طبقات را به جای اینکه به سمت آسمان بسازد ، در عمق زمین ساخته است . این کار به دو علت بوده :یکی همان شیوه ایجاد گودال باغچه و دیگری پرهیز از اشراف خانه بر خانه های مجاور . در آن روزگار مردم هر چقدر هم که قدرتمند و ثروتمند بودند ، خانه خود را به شکلی بنا می کردند که نسبت به خانه همسایگان دید نداشته باشد و حریم خصوصی و آرامش خانواده دیگران را بر هم نزند . بنابراین کسی چون مالک ثروتمند خانه عباسیان اگر می خواست خانه چند طبقه برای خود بسیازد ، بیشتر در زمین فرو رفت تا اینکه بخواهد سر به آسمان بساید ! خانه عباسیان در اوایل دوره قاجار ساخته شده و مالک اولیه آن شخصی به نام حاج ابراهیم تاجر کاشی بوده است .
خانه عامری
معماری با حجاب
همه خانه های تاریخی کاشان بزرگ اند و خانه عامری بزرگ تر از همه خانه ای با بیش از 80 فضای معماری که اخیرا به یک هتل مجلل تغییر کاربری داد . این خانه از بقیه خانه های محله سلطان میراحمد قدیمی تر است و گویا هسته اولیه است . مالک خانه آقای عامریتاجر ثروتمندی بوده که درباره مال و اموالش داستان ها بر سر زبان کاشانی هاست از جمله اینکه محمد شاه قاجار در جنگ با انگلیسی ها بر سر شهر هرات ، شتر کم آورد و از عامری خواست که برایش شتر بفرستد . عامری پاسخ داد : به هر تعداد که یراق شتر بفرستید ، برایتان شتر مهیا می کنم . محمد شاه نیز یراق های زیادی برای او فرستاد اما باز هم تعداد یراق های موجود در سپاه ایران کمتر از تعداد شترهای اصطبل عامری بود ! و باز گفته اند که روزی در حین ساخت خانه ، عامری در کنار حوض نشسته بود و شنید که یکی از بنایان این شعر را زیر لب زمزمه میکند :"هرچه ساخته دست مایه آخرش نصیب غریبه ها یه "عامری به یک باره از جا جهید و دستور داد دیگر آن قسمت را کامل نکنند تا یک وقت این شعر تحقق پیدا نکند و نصیب غریبه ها نشود . خانه عامری ، بهترین نمونه در معماری تاریخی ایران است که فضاهای متعدد آن در حیاط های بیرونی و اندرونی سامان یافته اند و ارتباط بین آن ها به شکلی طراحی شده که حریم خانواده حفظ شود و میهمانان و تازه واردان اشراف و دیدنی نسبت به محل زندگی خانواده نداشته باشند . تا چند وقت پیش خانه عامری ها با خرید یک بلیت ارزان قابل بازدید بود اما حالا چند ماهی است که به عنوان هتل مورد بهره برداری قرار گرفته است . بنابراین برای دیدن خانه یا باید در آنجا اتاق بگیرید یا مشتری رستوران و چایخانه سنتی شوید . در هر حال ، دیدن خانه عامری خرج قابل توجهی روی دستتان می گذارد و تازه مثل گذشته نمی توانید به تمام بخش های خانه سرک بکشید