"پرنده نگری" پاییزی در تالاب های گلستان در روز ملی "پرنده نگری"

پرنده ، آب ، نقره و سیب
چگونه برویم؟
از تهران تا تالاب های سه گانه آلاگل ، آجی گل و آلما گل ، حدود 500 کیلومتر فاصله است و اگر بخواهید با وسیله شخصی عازم شوید ، چیزی حدود شش ساعت در راه خواهید بود . اگر از تهران راهی جاده فیروز کوه شوید ، باید ابتدا خود را به گرگان برسانید و سپس در جاده منتهی به آق قلا رفته و در نهایت ، پس از 43 کیلومتر ، به تالاب آلاگل خواهید رسید . ضمناً این منطقه در نزدیکی شمال روستای تنگلی – در دهستان اترک از توابع بخش داشلی برون شهرستان گمبد کاووس – است که در آخرین سرشماری 140 نفر جمعیت داشته است برای رفتن به تالاب گمیشان که تا پایتخت ، 409 کیلومتر فاصله دارد باید از همان جاده پس از ساری خود را به کردکوه رسانده و پس از طی 13 کیلومتر به بندر ترکمن برسید . از آنجا تا گمیشان 20 کیلومتر فاصله است .
کجا بمانیم ؟
اگر قصد ماندن در بندر ترکمن را داشته باشید می توانید در خانه یکی از اهالی آنجا اقامت کنید زیرا بسیاری از اهالی بندر ترکمن خانه هایشان را به گردشگران کرایه می دهند . اما اگر می خواهید شب را در گرگان یا گمبد کاووس بگذرانید می توانید در هتل اقامت کنید . از همه اینجا گذشته می توانید شب را در روستای تنگلی مهمان روستاییان باصفای ترکمن بوده و حتی کمی هم شیر ترش شتر نوش جان کنید یا آنکه در صورت همراه داشتن چادر و پتو و تجهیزات گرم کننده در چادر خودتان شب را به صبح برسانید .
آجی گل تلخ و شیرین !
اگرچه معنی تالاب آجی گل ، دریاچه تلخ است اما وقتی به طبیعت آن گام می گذارید با دنیایی روبه رو می شویم جز شیرینی ارمغان دیگری برای ما نخواهد داشت .لذت بردن از تالاب آجی گل علاوه بر تفرج با پرنده نگری و ماهیگیری نیز همراه است . این تالاب 320 هکتاری که حجم آبش در حداکثر میزان خود به 7،2 میلیون متر مکعب می رسد و چیزی حدود 4 متر از سطح دریا های آزاد پایین تر است . به تالاب های آلا گل در شمال و آلما گل در جنوب محدود است . آجی گل که بیشینه آن به 5 متر میرسد در نقاط غربی خود عمیق ترین آب را دارد . این تالاب که همچون 2 تالاب دیگر پیرامون خود از نزولات جوی و سیلاب های رودخانه اترک تامین می شود دارای گونه های گیاهی چون : لویی ، شورگز ، بارهنگ آبی شانه ای ، نی ، علف شانی غوطه ور ، آلاله ای میوه ای کرکی ، سازو و جنگ است .
آلا گل ، شور هزار رنگ
تالاب آلاگل که در میان شوره زار بزرگ ترکمن صحرا قرار دارد از تالاب های آب شور ایران است که در فصول پر آبی وصعتش حداکثر 2500 هکتار و عمقش نیز چیزی حدود 5،2 متر می رسد که در این نیز شش متر از سطح آب های آزاد پاین تر است "آلاگل" در میان ترکمن ها به "دریاچه رنگی" شناخته می شود. این وجه تسمیه به ویژگی اکولوژیک این تالاب برمی گردد. الاگل که میانگین بارش سالانه اش به 300 میلی متر می رسد. با وجود شور بودن محلی برا ی پرورش ماهی های شور در شمال ایران به ویژه ماهی سفید و کپور است . اگر خواستید به این منطقه سفر کنید تا این تالاب را ببینید بهتر است در همین شش ماهه دوم سال که هوایی معتدل دارد بروید زیرا تابستان های ترکمن صحرا خشک است و شاید هم از زیبایی تالاب چیزی نصیبتان نشود . چشم انداز این تالاب نیز تپه های شنی کم ارتفاع و در بعضی نقاط مسطحی است که آن را در میان اراضی هموار ترکمن صحرا جای داده است . ترکمن آلا گل ، آب خود را از رودخانه اترک و همچنین از ریز آب ها و سیلاب های منطقه که حاصل بارش های فصلی هستند تامین می کنند . اما نوسان سطح آب آنجا طوری است که هیچ گاه به کلی خشک نمی شود . پوشش گیاهی اطراف تالاب از درختان کوتاه قامت نی ، جگن و گز شکل یافته و بستر غالب تالاب نیز از جلبک هایی تشکیل شده که به رنگ سبز در آمده اند .
آلما گل ؛پرندگانی که سیب می چینند .
"آلما گل" یا همان "دریاچه سیب" ، دومین مقصد ما در گلستان است .این دریاچه 207 هکتاری ، که از شمال به زمین های کشاورزی منطقه و از جنوب به روستای تنگلی در بخش داشلی برون گنبد کاووس می رسد ، آب و هوایی مدیترانه ای دارد و همین سبب می شود که پاییز و زمستان هایی ملایم و معتدل داشته و بتواند پذیرای پرنده های مهاجر از سیبری باشد . حجم آب آلما گل حدود پنج میلیون متر مکعب است که غیر از بارش های پاییزه و زمستانی که میانگین سالانه اش به 280 میلی متر می رسد، از رودخانه اترک که در شمال تالاب جاری است ، تامین شده و سپس خود را به دریاچه خزر می رساند به همین دلیل ، آب این تالاب ، از دو تالاب دیگر شیرین تر است . اگر اهل ماهیگیری باشید و تجهیزاتش را همراه خودتان برده باشید ، می توانید ماهیانی چون :زردک ، گپورمعمولی، کپورچه ، آمور، سیاه ماهی،کلمه ، اسبله و ... را صید کنید . البته کلمه و اسبله ، به شدت در خطر انقراض قرار دارند و باید مراقب شان بود . در میان این گونه های یادشده کپورچه ، آمور، کپور معمولی ، پاروا و گامبوزیا ، بومی منطقه نیستند . از میان دوزیستان هم لاک پشت برکه ای ، لاک پشت خزری،لاسرتای سبزخزری ، آگامای خورشید پرست و... گونه های شاخص هستند . از سوی دیگر ، قورباغه مردابی و وزغ سبز ، از جمله دوزیستانی هستند که در آلما گل به وفور یافت شده و در دو تالاب دیگر تعداد کمتری دارند . با وجود غنای نه چندان زیاد گونه های پرنده در این تالاب نسبت به دو تالاب دیگر ، آلما گل تراکم بیشتری از پرندگان را در واحد سطح نسبت به دو تالاب دیگر به خود اختصاص داده است . از سوی دیگر ، افزایش سطح این تالاب از طریق اقداماتی چون ایجاد گودال های بزرگ آب در اطراف آن ، مطلوبیت بیشتری را برای پرندگان مهاجری پدید آورده که به دنبال زیستگاهی با امنیت بیشتری هستند . جالب اینکه 22 آذر چند سال گذشته محیط پیرامون این تالاب ، توسط "گروه کوهنوردی سرو"متشکل از دوستداران طبیعت گنبد کاووس ، از زباله های انسانی پاک سازی شد .