برف‌هایی که قحطی می‌آورد

در تهران بارش برف امری معمول و گاه بسیار زیاد بود. یکی از مورخان معاصر گزارش کرده که در زمستان سال 1306قمری برابر با 1268 خورشیدی مجموعا 26 برف روفتنی آمد. توجه کنید که می‌گوید روفتنی یعنی احتمالا برف‌های بیشتری هم آمده که روفتنی نبوده و خودش آب می‌شده است. در آن سال از زیادی برف و شدت یخبندان‌های پس از آن، حوض خانه‌ها شکست و خسارات زیادی به‌بار آورد. پس اگر از پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها شنیده‌ایم که می‌گویند برف پشت بام را پارو می‌کردند و در حیاط می‌ریختند و بعد از روی همان برف‌ها سر می‌خوردند و داخل حیاط می‌شدند، نباید تعجب کرد. با چنین برف‌هایی، راه‌های منتهی به شهر به مدت یک ماه یا بیش از آن بسته می‌شد. حالا اگر ذخیره گندم و غلات شهر کافی نبود، چون نمی‌توانستند از جاهای دیگر گندم وارد کنند، کار به قحطی می‌کشید. گاهی هم این برف‌ها و راه بندان‌های متعاقب آن، تأثیرات سیاسی برجای می‌گذاشت. مثلا در سال 1299خورشیدی که سفارت انگلستان در تهران درصدد کودتا علیه دولت مرکزی بود، نصرت‌الدوله فیروز، پسر میرزا عبدالحسین‌خان فرمانفرما را نامزد ریاست‌الوزرایی دولت کودتا کرد. او که در خارج از کشور به سر می‌برد، با عجله خودش را به بغداد و کرمانشاه رساند تا به تهران بیاید اما به علت بارش شدید برف در گردنه اسدآباد همدان گیرکرد و انگلیسی‌ها که برای کودتا عجله داشتند، رقیب سیاسی‌اش سید ضیاء الدین طباطبایی را رییس‌الوزرا کردند!
شارژ یخچال‌!
یخچال‌هایی که امروزه در همه خانه‌ها جزو جدایی ناپذیر زندگی هستند، نام‌شان را از چال‌های یخی گرفته‌اند که در بیشتر شهرهای ایران و از جمله تهران وجود داشت و کارکردشان تأمین یخ تابستان در زمستان بود. یخچال‌های تهران به شکل سرداب در زیرزمین حفر می‌شدند و روی‌شان را با یک تاق گنبدی شکل کم خیز می‌پوشاندند. در جبهه جنوبی آن یعنی در قسمت آفتاب‌گیر هم یک دیوار خشتی بلند تعبیه می‌کردند تا از تابش آفتاب به سقف یخچال جلوگیری کند. کنار این یخچال‌ها شیارهایی را روی زمین ایجاد می‌کردند و در شب‌های سرد زمستان آنها را به آب می‌بستند. آب در این شیارها یخ می‌زد. صبح که می‌شد، این یخ‌ها را می‌کندند و درون یخچال می‌ریختند. این کار در تمام شب‌های سرد زمستان ادامه داشت تا یخچال پر از یخ شود. البته به خود یخچال هم آب می‌بستند تا قطعات یخ به صورت یکپارچه درآید. این یخ گاهی تا پاییز و زمستان سال بعد دوام می‌آورد و نیاز مردم شهر را تأمین می‌کرد. خیلی از محلات تهران دارای یخچال بودند، اما بیشترین یخچال‌ها در جنوب شهر از خیابان مولوی به پایین قرار داشتند. در شهری مانند اصفهان گاهی برف‌ها را به درون یخچال می‌ریختند و از طریق کوبیدن، متراکم می‌کردند تا تبدیل به یخ شود.