تاثیر الگوهای رفتاری والدین و نحوه برخورد آنها با مسائل میتواند به عنوان بزرگترین عامل تاثیرگذار بر تربیت فرزندان و ایجاد حس امنیت یا عدم امنیت عاطفی در آنها شود، والدینی که خود اعتماد به نفس قابل قبولی دارند و در ارتباط با فرزندان خود از تحقیر، توهین یا سرکوب استفاده نمی کنند میتوانند نقش بزرگی در شکل گیری شخصیت فرزند خود داشته باشند.
گاهی والدین تلاش های اقتصادی و معیشتی را بزرگترین وظیفه خود در زندگی فرزندان تلقی کرده و از نقش بزرگ خود برای آینده فرزندانشان غافل میشوند؛ به طور کلی دو شاخص در تربیت فرزندان نقش به سزایی دارد، محبت و کنترل. خانواده اولین و تنها فضایی است که محبت بین افراد بدون قید و شرط است و میبایست کودک در سال های نخست زندگی این موضوع را به طور کامل حس کند. بر اساس دو شاخصی که مطرح شد به طور کلی سه نوع تربیت وجود دارد :
1- مقتدرانه :
در این شیوه تربیتی والدین حقایق را با فرزندان خود مطرح میکنند و در این راستا در شنیدن نظرات و سخنان فرزندان انعطاف قابل قبولی دارند، کودکان این والدین اغلب با اعتماد به نفس، فعال، دارای استقلال رای، واقع گرا و باکفایت و خشنود خواهند بود. این کودکان از سال های ابتدایی زندگی فرصت هایی را برای تصمیم گیری و انتخاب داشته اند و همین امر بر استقلال شخصیتی و برخوردهای منطقی انها تاثیر به سزایی دارد.
2-مستبدانه :
این والدین بهترین و تنها ابزار خود در برابر کودک را قدرت میدانند، در نتیجه رفتار مناسبی در برابر امیال و خواسته های کودک خود ندارند.اغلب این والدین پرتوقع هستند و به ندرت در موضوعی که موجب خشنودی فرزند باشد شرکت میکنند، عامل محبت در این شیوه تربیتی به پایین ترین سطح خود میرسد، این والدین اطاعت بی چون و چرای فرزندان خود را در هرموردی انتظار دارند و در غیر این صورت از اعمال زور و تنبیه در برابر کودک خود استفاده میکنند.
فرزندان این والدین اغلب با استقلال شخصیتی پایین تر ، اعتماد به نفس کمتر بوده و در اکثر موارد غمگین، منزوی، خشمگین یا آسیب پذیر هستند.
3- سهل انگارانه :
در این نوع شیوه تربیتی کنترل کمتری بر کودکان اعمال میشود و هرورزی و محبت والدین در حد متوسطی قرار دارد. والدین سهل انگار در عین آن که به ظاهر نسبت به کودکان خود حساس هستند، اما توقع چندانی از آن ها ندارند. در اکثر موارد این والدین اطلاعات صحیح و دقیقی به فرزندان خود ارائه نمی دهند. اگرچه والدین سهل انگار زورگو و سرکوبگر هستند ولی در بیشتر موارد در مواجهه با بهانه جویی و شکایت کودک، سر تسلیم فرود می آورند.
والدین سهل انگار در ابراز محبت با والدین مقتدر تفاوت فاحشی ندارند. مادران سهل انگار به عنوان تنبیه، کودک را از محبت خود محروم می سازند و به تمسخر او می پردازند. یک والد سهل انگار در تلاش است درباره خط مشی خود با کودک مشورت کند و قواعد خانواده را برای او توضیح دهد.
فرزندان این والدین اغلب ناپخته هستند و در برخورد با ناملایمات زندگی شیوه روی گردانی را در پیش میگیرند، این کودکان نسنجیده عمل میکنند، فعالیت های بی هدف را در پیش میگیرند و به بزهکاری روی می آورند.
در انتها قابل ذکر است که از شیوه های بالا، شیوه مقتدرانه بهترین شیوه تربیتی است، چرا که علاوه بر وجود رابطه گرم و صمیمی میان فرزندان و والدین، کنترل و اقتدار نیز وجود دارد.