سعدی شیرازی
اول اردیبهشت روز بزرگداشت استاد سخن و شیخ اجل سعدی شیرازی، شاعر و نویسنده ایرانی است . کمتر کسی است که با آثار معروفش کتاب گلستان در نثر و بوستان در بحر متفاوت و نیز غزلیات و دیوان اشعار او آشنایی نداشته باشد.
سعدی شیرازی
اول اردیبهشت روز بزرگداشت استاد سخن و شیخ اجل سعدی شیرازی، شاعر و نویسنده ایرانی است . کمتر کسی است که با آثار معروفش کتاب گلستان در نثر و بوستان در بحر متفاوت و نیز غزلیات و دیوان اشعار او آشنایی نداشته باشد . سعدی در شیراز زاده شد در کودکی پدرش در گذشت اما با علاقه زیاد به مکتب می رفت و مقدمات دانش را می آموخت . هنگام نوجوانی به پژوهش و دین و دانش علاقه فراوانی نشان داد . اوضاع نابسامان ایران در پایان دوران سلطان محمد خوارزمشاه سعدی را که هوایی جز به دست آوردن دانش در سر نداشت بر آن داشت شیراز را ترک نماید . سعدی در حدود 620 تا 623 قمری از شیراز به مدرسه نظامیه بغداد رفت و در آنجا از آموزه های امام محمد غزالی بیشترین تاثیر را پذیرفت . پس از پایان تحصیل در بغداد ، سعدی به سفر های گوناگونی پرداخت که به بسیاری از این سفرها در آثار خود اشاره کرده است . در این که سعدی از چه سرزمین هایی دیدن کرده میان پژوهندگان اختلاف نظر وجود دارد .
قیصر امین پور
او دوم اردیبهشت ماه سال 1338 در گنوند ، شهر بختیاری نشین استان خوزستان متولد شد . پس از گذراندن تحصیلات در زادگاهش ، در سال 1357 در رشته دامپزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد ، اما یک سال بعد از این رشته انصراف داد و به دانشکده علوم اجتماعی همین دانشگاه رفت ولی قرار نبود در این دانشگاه هم ماندگار شود . امین پور یکی از بنیانگذاران جوان حوزه هنری بود . در سال 1363 مجدداً رشته تحصیلی خود را تغییر داد و تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران را آغاز کرد . در سال 1369 وارد دوره دکترای این رشته شد و در سال 1376 از رساله خود با عنوان (سنت و نوآوری در شعر معاصر) با راهنمایی محمد رضا شفیعی کدکنی دفاع کد . این رساله در سال1383 در قالب کتابی با همین عنوان منتشر شد ."تنفس صبح " ، " در کوچه آفتاب " ، " آینه های ناگهان" و ... از مجموعه های شعر این شاعر هستند . قیصر امین پور بامداد هشتم آبان ماه سال 1386 در سن 48 سالگی در گذشت و در زادگاهش به خاک سپرده شد . استان محل تولد این شاعر را اگر فرصت سفر دارید از دست ندهید که جزو مناطق بکر و زیبای کشور است و چه خوش می گوید قیصر ادبیات ایران :
" چه اسفندها ...آه / چه اسفند ها دود کردیم / برای تو ای روز اردیبهشتی /که گفتند این روزها می رسن / از همین راه"
خیام نیشابوری
28 اردیبهشت روز بزرگداشت غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری و البته روز جهانی موزه و میراث فرهنگی است . خیامی یا خیام نیشابوری یا خیامی النیسابوری ، فیلسوف ، ریاضیدان ، ستاره شناس و رباعی سرای ایرانی در دوره سلجوقی است . پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی او است و لقبش "حجه الحق" بوده است . ولی آوازه وی بیشتر به واسطه نگارش رباعیاتش ات که شهرت جهانی دارد ، افزون بر آن که رباعیات خیام را به اغلب زبان های زنده ترجمه کرده اند . که مایه شهرت بیشتر وی درمغرب زمین شده است .
یکی از برجسته ترین کارهای وی را می توان اصلاح گاه شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام الملک ، که در دوره سلطنت ملک شاه سلجوقی بود ، دانست . وی در ریاضیات ، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود . نقش خیام در حل معادلات درجه سوم و مطالعات اش درباره ی اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضیدان برجسته در تاریخ علم ثبت کرده است . ابداع نظریه ای درباره ی نسبت های هم ارز با نظریه اقلیدس نیز از مهم ترین کارهای اوست . عمر خیام در سده پنجم هجری در نیشابور زاده شد . فقه را در میانسالی در محضر امام موفق نیشابوری آموخت ؛ حدیث، تفسیر، فلسفه، حکمت و ستاره شناسی را فراگرفت . برخی نوشته اند که او فلسفه را مستقیماً از زبان یونانی فرا گرفته بود . او نخستین کسی بود که نشان داد معادله درجه سوم ممکن است دارای بیش از یک جواب باشد یا این که اصلاً جوابی نداشته باشند . او در مقام ریاضیدان و ستاره شناس تحقیقات و تالیفات مهمی دارد . خیام زندگی اش را به عنوان ریاضیدان و فیلسوفی شهیر سپری کرد ، در حالی که معاصرانش از رباعیاتی که امروزه مایه شهرت و افتخار او هستند بی خبر بودند . گویا ترانه های خیام زمان حیاتش به واسطه تعصب مردم مخفی بوده و تدوین نشده و تنها بین یک دسته از دوستان هنرمند و صمیمی او شهرت داشته یا در حاشیه جنگ ها و کتب اشخاص با ذوق به طور قلم انداز چند رباعی از او ضبط شده ، و پس از مرگش منتشر شده است . مرگ خیام سال 517 بوده است . مقبره وی هم اکنون در شهر نیشابور، در باغی که آرامگاه امامزاده محروق در آن واقع شده قرار گرفته است . اگر زمان لازم برای سفر دارید نیشابور شهری بسیار دیدنی است آن هم در اردیبهشت .
فردوسی
25 اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی بزرگترین سراینده پارسی گو است که در سال 319 هجری خورشیدی در توس خراسان دیده به جهان گشود . سخن سرای نامی ایران و سراینده شاهنامه حماسه ملی، دهقان و دهقان زاده بود . دهقان در روزگار فردوسی و در شاهنامه او به معنی ایرانی تبار و نیز به معنی مالک روستا یا رئیس شهر بوده است . درباره دوران کودکی و جوانی او نه خود شاعر سخنی گفته و نه جز افسانه و خیالبافی چیزی به چشم می خورد . فردوسی پس از آگاهی یافتن از مرگ دقیقی توسی و نیمه کاره ماندن گشتاسب نامه سروده او به نگاشته شدن شاهنامه ابومنصوری که به نثر بوده و اساس دقیقی به دنبال آن به بخارا ، پایتخت سامانیان رفت تا آن را بیابد و بازمانده آن را به شعر درآورد . فردوسی در این سفر " شاهنامه ابومنصوری" به دستور پدرش ابومنصور محمد بن عبد الرزاق یکپارچه و نوشته شده بود ، نسخه ای از آن را در اختیار فردوسی نهاد . فردوسی سرودن شاهنامه را بر پایه نوشتار ابومنصوری آغاز کرد . فردوسی، شاهنامه را در شش دفتر به دربار غزنه نزد سلطان محمود فرستاد . به گفته خود فردوسی، سلطان محمود " نکرد اندر این داستان نگاه" . از این رویداد تا پایان زندگانی ، فردوسی بخش های دیگری نیز به شاهنامه افزود که بیشتر در گله و انتقاد از محمود و تلخکامی سراینده از اوضاع زمانه بوده است . در روزهای پایانی زندگی فردوسی از سن خود دو بار یاد کرده ، و خود را 80 ساله و جای دیگر 76 ساله خوانده است . فردوسی یک مسلمان شیعه بود . پس از مرگ، واعظ طبرستان از به خاکسپاری پیکر فردوسی در گورستان جلوگیری کرد و او در باغ خود در توس به خاک سپرده شد . مقبره فردوسی در سال 1313 بازسازی شد .