ماده 17 اموال و داراییهایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی و یا فرضی انتقال می یابد به شرح زیر مشمول مالیات است :
1- نسبت به سپرده های بانکی اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند( 2) این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ سه درصد (3%)
2- نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم(1/5) برابر نرخهای مذکور در تبصره( 1) ماده(143) و ماده(143 مکرر) این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
3- نسبت به حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده است به نرخ ده درصد( 10%) ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث
4- نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری زمینی دریایی و هوایی به نرخ دو درصد( 2%) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
5- نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم (1/5) برابر نرخهای مذکور در ماده(59) این قانون به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
6- نسبت به اموال و داراییهای متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و داراییها پرداخت شده است به نرخ ده درصد(10 %) ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث
تبصره 1 - محاسبه و أخذ مالیات بر ارث در مورد متوفیان قبل از لازم الاجراء شدن این قانون (1395/01/01) اعم از اینکه پرونده مالیاتی برای آنها تشکیل شده یا نشده باشد مشمول حکم این ماده نخواهد بود.
تبصره 2 - نرخ های مذکور در ای ماده مربوط به وراث طبقه اول است. در صورتی که وراث طبقات دوم و سوم باشند نرخهای مذکور در این ماده به ترتیب دو و چهار برابر خواهد شد.
تبصره 3 - درصورتی که متوفی و وراث تبعه خارجی باشند اموال و دارایی های متوفی که در ایران واقع است مشمول مالیات به نرخ وراث طبقه اول خواهد بود.
تبصره 4 - در مواردی که وراث سهم خود از اموال موضوع بندهای 2 و 4 و 5 ای ماده را به اشخاص ثالث یا وراث دیگر انتقال دهند علاوه بر مالیات بر ارث به شرح این فصل مشمول مالیات طبق مقررات فصول مربوط خواهند بود.
تبصره 5 - حقوق ناشی از عقود اجاره به شرط تملیک با بانکها و سایر نهادهای مالی و اعتباری نسبت به عرصه و اعیان املاک بر اساس ارزش معاملاتی در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه خواهد شد.1
1. به موجب بند 2ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 این متن جایگزین ماده (17) قانون شد.
ماده 18 وراث از نظر این قانون به سه طبقه تقسیم می شوند:
1- وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.
2 - وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.
3 - وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.
مواد 19و 20 - حذف شد.2
2. به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 مواد (19)و (20) حذف شد.
ماده21- اموالی که جزء ماترک متوفی باشد و طبق قوانین یا احکام خاص مالکیت آنها سلب و یا به صورت بلاعوض در اختیار اشخاص موضوع ماده( 2) این قانون قرار گیرد با تأیید اشخاص مزبور از شمول مالیات بر ارث خارج و درصورتی که بابت سلب مالکیت عوضی داده شود ارزش آن عوض یا اموال سلب مالکیت شده هر کدام کمتر باشد جزء اموال مشمول مالیات بر ارث موضوع ردیفهای مربوط در ماده(77) این قانون محسوب و مشمول مالیات خواهد بود.3
به موجب بند 3 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 ماده 21 اصلاح شد.
ماده 22- حذف شد.4
4. به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 ماده 22 حذف شد.
ماده 23- حذف شد.5
4. به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 ماده 23 حذف شد.
ماده 24- اموال زیر از شمول مالیات این فصل خارج است:
1- وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا بیمه گزار و یا کارفرما از قبیل انواع بیمه های عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آنها حسب مورد که یکجا و یا به طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می گردد.6
2- اموال منقول متعلق به مشمولین بند (2) ماده (39) قرارداد وین مورخ فروردین 1340 و ماده (51) قرارداد وین مورخ اردیبهشت ماه 1342 و بند (4) ماده (38) قرارداد وین مورخ اسفندماه 1353 با رعایت شرایط مقرر در قرارداد مزبور با شرط معامله متقابل.
3- اموالی که برای سازمانها و مؤسسه های مذکور در ماده (7) این قانون مورد وقف یا نذر یا حبس واقع گردد به شرط تأیید سازمانها و مؤسسه های مذکور .
4- اثاث البیت محل سکونت متوفی7
6. به موجب بند 4 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 عبارت (انواع بیمه های عمر و زندگی) جایگزین عبارت (بیمه ی عمر) شد.
7- به موجب بند 4 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 این بند جایگزین بند 4 ماده (24) قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1380/11/27 شد.
ماده 25 وراث طبقات اول و دوم نسبت به اموال شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث موضوع این فصل نخواهند بود.احراز شهادت برای استفاده از مقررات این ماده منوط به تأیید یکی از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و یا بنیاد شهید انقلاب اسلامی حسب مورد می باشد.
ماده 26 وراث متوفی (منفرداً یا مجتمعاً) یا ولی یا امی یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند به منظور کسر هزینه های کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک موضوع ماده (17 ) این قانون ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی اظهارنامه ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی ها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود به انضمام مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم نماید :
1- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی ها و مطالبات متوفی.
2- رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.
3- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخری وصیتنامه متوفی اگر وصیتنامه موجود باشد.
4- در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیم نامه
5- رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذی ربط اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است اظهارنامه تسلیمی در مهلت مقرر را رسیدگی و به شرح زیر اقدام کند:
الف - در صورتی که ارزش روز کلیه ماترک متوفی کمتر از دیون محقق متوفی واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن و دفن باشد اموال و دارایی های متوفی مشمول مالیات موضوع ماده (17) این قانون نخواهد شد و مالیات های پرداختی ماده مذکور با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت کننده مسترد خواهد شد.
ب - در صورتی که ارزش روز ماترک بیشتر از دیون محقق متوفی واجبات مالی و عبادی و هزینه های کفن ودفن باشد در ای صورت موارد مزبور به ترتیب از ارزش روز اموال و دارایی های موضوع بندهای 1 و 2 و 3 و 4 و 5 ماده (17) این قانون کسر و مازاد ماترک حسب مورد به مأخذ مقرر در ماده مزبور مشمول مالیات خواهد شد و اضافه مالیات های پرداختی موضوع ماده(17) این قانون با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت کننده مسترد خواهد شد.
ج- در صورتی که کل ماترک یا بخشی از آن مطابق بندهای(الف)و (ب) مشمول مالیات نباشد اداره امور مالیاتی موظف است گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیرمشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده(17) این قانون به عنوان مراجع ذی ربط صادر نماید.
تبصره 1 - در صورتی که بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیت دار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.
تبصره 2 - آیی نامه اجرائی این ماده درمورد نحوه رسیدگی ارزیابی اموال و دارایی ها و صدور گواهی توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه می شود و به تصویب هیأت وزیران می رسد.1
1- به موجب بند 5 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 این متن و تبصره های آن جایگزین متن قبلی ماده (26) قانون شد.
مواد 27 الی 32 حذف شد. 2
2.به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 مواد( 27 الی 32) قانون و تبصره های مربوط حذف شد.
ماده 33 مأموران کنسولی ایران در خارج از کشور موظف اند ظرف سه ماه از تاریخ اطلاع از وقوع فوت اتباع ایرانی مراتب را ضمن ارسال کلیه اطلاعات در مورد ماترک آنان اعم از منقول یا غیر منقول واقع در کشور محل مأموریت خود، با تعیین مشخصات و ارزش آنها، از طریق وزارت امور خارجه به وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام نمایند.
تبصره - آیین نامه اجرایی این ماده ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی و امور خارجه تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده 34 اشخاص زیر مجاز نیستند قبل از أخذ گواهی پرداخت مالیات مربوط موضوع ای قانون اموال و دارایی های متوفی را به وراث یا موصیله تسلیم کنند و یا به نام آنها ثبت و یا معاملاتی راجع به اموال و دارایی های مزبور انجام دهند :
1- بانکها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری شرکتها مؤسسات نهادهای عمومی غیردولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیر دولتی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر و یا هر نوع مال دیگر از متوفی نزد خود دارند .
2- ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقول را به اسم وراث یا موصیله ثبت مینمایند.
3- دفاتر اسناد رسمی موقعی که میخواهند تقسیم نامه یا هر نوع معامله وراث راجع به اموال و دارایی های متوفی را ثبت نمایند .
4- شرکتهایی که متوفی در آنها مالک سهام یا سهم الشرکه میباشد
5- شرکتهای کارگزاری صندوق های سرمایه گذاری و سایر نهادهای مالی
6 صندوق های دادگستری و صندوق های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور
اشخاص مذکور در بندهای یادشده به استثنای اشخاص موضوع بندهای (2) و (6) این ماده و اشخاص موضوع بندهای (1) و (2) ماده (2) این قانون در صورت تخلف علاوه بر اینکه تا معادل ارزش مال مشمول وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرائم متعلق مسؤولیت تضامنی دارند مشمول جریمه ای به میزان دو برابر مالیات متعلق نیز خواهند بود. در مورد بانکها شرکتها و مؤسسات دولتی متخلف و شرکا و معاونان وی در تخلف نیز مسؤلیت تضامنی خواهند داشت .
محاکم دادگستری ادارات اجرای احکام دادگستری ادارات ثبت اسناد و املاک کشور سازمان اوقاف و امور خیریه و اداره سرپرستی صغار و محجوری صندوق های دادگستری صندوق های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور و اشخاص موضوع بندهای (1) و (2) ماده (2) این قانون در صورتی که در حیطه وظایف قانونی خود حکمی را در خصوص اموال و دارایی های متوفی صادر یا اجراء نمایند موظفند رونوشت یا تصویر آن حکم را ظرف مهلت ده روز حسب مورد پس از صدور یا اجراء به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند .
کارکنان مقصر کلیه اشخاص حقوقی مذکور در صورت عدم ارسال حکم یا عدم أخذ مفاصای مالیاتی علاوه بر مجازات مربوط به تخلفات اداری و قانونی دستگاه مربوط به خود مکلف به پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر خسارت وارده به دولت با اقامه دعوی از طرف سازمان امور مالیاتی کشور به موجب حکم مراجع قضائی ذی ربط خواهند بود. این حکم در مورد شرکا و معاونان متخلفان مذکور نیز مجری است .
تبصره1 - سازمان امور مالیاتی کشور میتواند اشخاصی را که اموال موضوع بند(1) ماده( 17) این قانون را نزد خود دارند مکلف نماید قبل از پرداخت یا تحویل اموال مزبور به وراث مالیات متعلق را کسر و تا آخر ماه بعد از پرداخت به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز و مابقی آن را به وراث یا ذی نفعان دیگر پرداخت نمایند در این صورت اشخاص مذکور مکلفند مشخصات وراث یا ذی نفعان دیگر و مبالغ پرداختی را ظرف مدت مذکور به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کنند .
تبصره 2 - آیین نامه اجرائی ای ماده به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی ظرف مدت شش ماه پس از تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.1
1- به موجب بند 6ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 این متن جایگزین متن قبلی ماده (34) قانون شد.
مواد 35 الی 37 -حذف شد.1
2.به موجب بند 6 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 مواد( 35الی 37) حذف شد.
ماده 38 اموالی که به موجب نذر یا وصیت حسب مورد به وراث منتقل می شود به نرخ مذکور در ماده(17) این قانون و در صورتی که به غیر وراث به استثنای اشخاص مذکور در بند 3 ماده( 24) این قانون منتقل شود مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود .
در مواردی که منافع مالی مورد نذر یا وصیت باشد و همچنی منافع مالی که مورد وقف و حبس است اشخاص منتفع از منافع به استثنای اشخاص مذکور در بند 3 ماده( 24 ) این قانون نسبت به منافع هر سال مشمول مالیات بر درآمد خواهند بود .
تبصره - مال مورد وصیت وقتی مشمول مالیات خواهد بود که وصیت با فوت موصی قطعی شده باشد.
به موجب بند 7 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 این متن جایگزین متن قبلی ماده (38) قانون شد.
ماده 39 در مورد وقف، متولی و در مورد حبس و نذر، حبس و نذرکننده و در مورد وصیت، وصی مکلف اند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی، حسب مورد، اظهارنامه ای روی نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود حاوی مشخصات و ارزش مال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت به انضمام اسناد مربوطه به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم و رسید دریافت دارند 4 مالیات متعلق را حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه پرداخت کنند.
تبصره - در مواردی که موضوع وقف یا حبس یا نذر یا وصیت از مصادیق بند 3 ماده( 24 ) این قانون یا مشمول مقررات فصل مالیات بر درآمد اتفاقی باشد واقف یا متولی یا حبس و نذرکننده یا وصی حسب مورد مکلفند مشخصات اموال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت و مشخصات ذی نفع را روی نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود درج و حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم کنند و رسید دریافت دارند.1
4- به نظر میرسد (و) از این قسمت به اشتباه حذف شده است.
1-به موجب بند 8 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 ماده39 و تبصره آن اصلاح شد.
مواد 40 الی 43- حذف شد. 2
2- به موجب بند 6ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31 مواد( 40 الی 43) حذف شد.