سفر به لاویج

سفر به " لاویج " روستایی در دل جنگل های مازندران که هم آبگرمش شفابخش است ، هم طبیعت اش تمدد بخش
هم آبگرم دارد و هوای خنک . هوای بهاری غرب مازندران ، این روزها خنکایی دلنشین دارد . از سرمای اوایل بهار دیگر خبری نیست و طبیعت منطقه می رود تا به آغوش تابستان بپیوندد . بیایید تا به اتفاق ، به دهکده ای زیبا در قلب " طبرستان " قدیم برویم . جایی در نزدیکی " رستمدار" که امروز ، "نور" خوانده می شود روستای زیبای لاویج ، روستایی که دور تا دورش را کوه های البرز در برگرفته است و طبیعتی بکر و کم نظیر دارد . کوه هایی که در بهار ، پوشیده از درختانی سبز رنگ می شوند و چشم هر بازدید کننده ای را نوازش می دهند و در پاییز نیز جشنواره ای از رنگ را در این منطقه برپا می دارند . جنگل های اطراف لاویج ، در ادامه مجموعه جنگل های هیرکانی است که از میلیون ها سال قبل ، باقی مانده است به ما رسیده که در اینجا عموما درختانش راش هستند . با این حال جنگل های لاویج تنوع بی نظریری دارند که حتی تا ارتفاع 2500 متری هم بالا رفته اند . 2968 نفری که بر پایه سر شماری سال 1390 در این دهستان زندگی می کنند ، گویشی از زبان مازندرانی را بر زبان می رانند . خانه های مردم لاویج " کلچو خانه " نام دارد که مصالح آن ، مانند عایقی است که درتابستان ها مانع از ورود گرما می شود و در زمستان ها هم جلوی سرما را میگیرد . سقف کلچو خانه ، شیروانی و دیوارها هم عموما گل اندود است . کشت شان ، برنج ، سیب زمینی ، گندوم و جو است و به مانند همه روستاییان ، محصولات دامی و طیوری تولید می کنند . دهستان لاویج که شکل مستطیل نا منظمی دارد ، از 15 روستا تشکیل شده که البته سه روستای آن ، خالی از سکنه است و نام مابقی که میتوان هنوز در آنها ، خانواری یافت عبارتنداز : ملاکلا ، ملامحله ، سادات محله کیاکلا ، خطیب کلا ، رییس کلا ، کرچی ، بهبنگ ، دیزینکلا ، لاویج تنگه ، آغوز کتی و خورتاب رودبار که سه روستای نخست ، نسبت خود را به عقیل فرزند امام علی می رسانند ...
تفریح در جنگل ، آب تنی در دریا و درمان درد ها در چشمه های آبگرم
در امتداد رودخانه لاویج که حرکت کنید ، بین روستاهای کالج و دین کوه و بعد از عبور از پارک جنگلی کشپل ، به آبشاری زیبا برخواهید خورد که " آبشار حرام او " نام دارد . شاید برایتان جالب باشد که بدانید سرچشمه آب این آبشار ازرودخانه ای است که از ارتفاعات سوردار و از پایین دست حرم امامزاده صالح لاویج ، حرکت می کند و پس از سه کیلومتری به لاویج می رسد .
" او " در زبان طبری به معنای آب است و این ترکیب به آن معناست که این "آب از حرم بیرون می آید که در طول زمان ، به " حرام " تغییر یافته است . این رودخانه 38 کیلومتر طول دارد که از دامنه های شمالی کوه گرک سرچشمه گرفته و به نام رودخانه کیاکلا رو به شمال و درمیان جنگل سرازیر می شود . این رودخانه پس از سیراب کردن روستای آغوزکتی درتنگه لاویج به دوشاخه غربی و شرقی به نام لاویج رود و رستم رود تقسیم شده و لاویج رود نیز پس از طی روستاهای نانواکلا و سیاه کلا و رستم رود به دریای خزر می ریزد . حالا که آبشار را دیده اید و سه کیلومتر مسیر رودخانه تا روستا را همراه "آن ، طی کرده اید ، بهتر است به " پارک جنگلی کشپل " بروید . مساحت جنگلی کشپل 21، 7 هکتار است و در حاشیه دهستان لاویج قرار دارد که از شمال به جاده نور – چمستان ، از جنوب به کوه های لاویج و آب گرم آن ، از شرق به جنگل های چمسنتم و از غرب هم به لاویج رود منتهی می شود . اگر به این تفرجگاه آمدید و علاقه مند به شناسایی گیاهان آن شدید میتوانید درختان توسکا ، لرک ، بلوط ، افرا ، ممرز ، انجیلی را شناسایی کنید . کشپل ، به سبب شرایط ویژه ای که دارد ، دارای 10 چشمه نسبتا پر آب هم هست و دبی آنها هم بین 5 ، تا سه لیتر در ثانیه است . آلاش ، وازره ، اسبه سنگ ، اتیله بن ، مرزمین ، بنامه نومه و تیر کلاپشت از جمله این چشمه ها هستند . دهستان لاویج ، نه تنها در خود یک پارک جنگلی دارد ، بلکه در حوالی آن هم مناطق جنگلی وجود دارد که میتوان خود را به آنها رساند . جاده های جنگلی " سوردار " در فاصله 20 کیلومتری لاویج و در مسیر لاویج به کرچی ، جنگل " اسیونگ ، درفاصله 10 کیلومتری لاویج در مسیر رییس کلا به کیاکلا ، ییلاق " ایزوا " در فاصله 25 کیلومتری لاوج و در مسیر لاویج به بهبنگ ، منطقه ییلاقی " نیرخمند " در فاصله 35 کیلومتری لاویج و در مسیر لاویج به بهبنگ از این جمله هستند . پارک جنگلی کشپل اگر انتخاب شما برای استراحت باشد امکاناتی چون آلاچیق ، رستوران ، قهوه خانه سنتی ، فروشگاه مواد غذایی ، چشمه های آب معدنی ، راه پلکانی برای پیاده روی به عرصه بالادست ، تاسیسات روشنایی ، آلاچیق ، سکو برای استقرار چادر ، نمازخانه ، سرویس بهداشتی ، تلفن عمومی ، محیط بازی کودکان را در خود دارد .
هر فصل؛یک آیین
بهتر است رفتن به لاویج را طوری انتخاب کنید که یکی از آیین های سنتی مردم آنجا را در تقویم طبری آمده و با تقویم امروز تطبیق داده شده است از نزدیک شاهد باشید.
اگر همین روز های اردیبهشت بار سفر ببندید، زنان و دختران لاویجی را خواهید دید که به مناطق ییلاقی می روند . بد نیست همراه شان شوید و ببینید که چگونه گیاهان خوراکی و دارویی چون گل پر، ترم، زنیان ، عالیما و...را می چینند تا هم چاشنی غذا های شان شودو هم مر همی بر درد هایشان . اگر هم خواستید می توانید نمونه ای از آنهارا به خانه بیاورید. تابستان هم که نوبت چینش آلوچه ، تمشک، ازگیل،ولیک، زرشک، گردو، سیب جنگلی و خرمالوی وحشی است که مردم لاویج از ترشی و مربا ی آنها در سرمای سخت از آن ها استفاده می کنند.
هرساله ، 26 تیر، مراسمی برگزار می شود که در آن به باور قدیمی، فریدون پادشاه پیشدادی ، ضحاک ستمگر را در دماوند به زنجیر می کشید که این روز در تقویم عید ماه طبری ، مصادف با 26 تیر تقویم خورشیدی است و مردم آن را پاس می دادند . برنامه اهالی لاویج دراین روز ، " کشتی لوچو" است . لوچو به معنای لبه چوب است که از دو کلمه "لو " و" چو " شکل یافته است . در این بازی ، پس از پیروزی بر حریفان ، جایزه را که گاو یا گوسفند باشد ، بر چوبی می بندند و بر زمین می گذارند . پهلوان آن است که پس از شکست حریف در مسابقه کشتی ، آن را هم از زمین بلند کند و به دوش بکشد . این بازی شلوار مخصوصی هم دارد که سنتی است و از کرباس ساخته شده و بندی محکم دارد تا در حین رقابت ، پاره نشود . این برنامه ، با حضور ریش سپیدان روستا برگزار می شود تا پهلوان منطقه مشخص شود .
" تیر ماه سیزده شو " در 12 آبان برگزار می شود که از جشن های ایرانیان باستان است . به مانند بسیاری از رسوم کهن ایرانی ، جوانان تا پاسی از شب در کنار بزرگ تر ها می نشینند و در کنار خوردن تنقلات و شیرینی هایی چون " پتی بزه نون " ، کاچی و کماج ، به قصه گویی آنان گوش فرا میدهند . کودکان هم که در غرب این روز ، لال بازی می کنند و با زدن ترکه های چوب به درب خانه مردم ، از آنان تقاضا هدیه می کنند . تازه دامادها و تازه عروس ها هم شایسته دریافت هدیه هستند . مادر داماد برای عروس آش ، لباس ، کفش ، روسری ، حنا ، قند و لوازم دیگر را تهیه کرده و برایش می فرستند و و در عوض مادر عروس نیزنان محلی ، آب دندان ، تخم مرغ پخته رنگ شده ، شیرینی و میوه به خانه داماد می فرستند .
در آخرین سه شنبه شب سال ( شب چهارشنبه سوری) هم که در زبان مازندرانی " پدرام سروش " نام دارد ، زنان روستا آشی از هفت نوع ترشی چون انار ، آب ازگیل ، آب آلوچه ، گوجه سبز ، سرکه ، آب نارنج و آب لیمو ، تهیه و بین اهالی روستا توزیع می کنند . پس از غروب آفتاب هم چون سایر مناطق ایران ، آتشی به پا کرده و همه از روی آن می پرند .
از آتشکده ساسانی تا سنگواره فیل عظیم الجثه
لاویج از جمله دهستان هایی است که ازهمان قرون نخست هجری پناهگاه علویانی شده که به طبرستان پناه آورده بودند . اما نا گفته نماند بررسی گورها ، آثار مکشوف و همچنین خرابه های بر جای مانده ، نشان میدهد که لاویج ، قدمتی حتی تا دوره ساسانیان دارد . گورهای گبری زیادی به ویژه در حدود روستای کیاکلا در منطقه ای موسوم به " سرخمن " وجود دارد و جز آن ، در بالای تپه ای که مشرف بر منطقه هم هست ، از وجود آتشکده ای یاد میکنند که امروز ، اثری از آن نیست اما باستان شناسان در کاوش هایی در منطقه ، به سکه هایی از دوره ساسانیان دست یافته اند که وجود زندگی در زمان های دور را نیز در این منطقه تایید می کند . از آن زمان تا حدود نیمه دوم قرن سوم هجری ، یعنی سال 250 قمری که سید ابوجعفر الداعی علوی خروج کرد و سلسله علویان طبرستان را بنیان نهاد ، تاریخ مازندران و به خصوص این نقطه ، چندان روشن نیست . در اقوال شفاهی مردم چنین شهرت یافته که مرداویج زیاری در این منطقه سکنی گزیده و به همین سبب هم هست که نام این دهکده را لاویج عرصه حکمرانی حکومت های محلی چون پادوسبانان ومرعشیان مازندران بود که هر یک شاخه هایی جداگانه داشتند .
چشمه های آبگرم
حالا قرار است به مهم ترین جاذبه دهستان لاویج برسیم ؛ چشمه های آبگرم . اکنون در لاویج ، شش چشمه آبگرم فعال هستند که هر یک خواص درمانی خاص خود را درند . سال 1379 بود که " طاهر کریمی " نخستین چشمه آبگرم معدنی لاویج را در روستای رییس کلا راه اندازی کرد؛ به گونه ای که امروز از بزرگ ترین و روز آمدترین مجتمع های آبگرم مازندران است . درمان دردهای عضلانی ، مفصلی و روماتیسمی ، مشکلات پوستی و تمدد اعصاب ، خاصیت های این چشمه آبگرم است که البته برای رفاه حال گردشگران و بیماران ، علاوه بر امکاناتی چون استخر ، دوش ، وان و جکوزی ، سوییت های هم برای اقامت آنان ، تدارک دیده شده که تحت عنوان هتل آپارتمان لاویج مشهور است . در حوالی سنگواره فیل که در تنگه لاویج قرار دارد ، آبگرم " فیل سنگی " قرار دارد که آن را سید حسین و سید صادق عقیلی ایجاد کرده اند . این چشمه آبگرم ، از آنجا که گوگرد زیادی دارد ، خاصیت میکروب زدایی ویژه ای دارد . چشمه آبگرم " ایران زمین " به مدیریت سید محمود حسینی و سید کاظم حسینی درکنار رودخانه لاویج ، آبگرم " شفا" به مدیریت حاج نوری موسوی در روستای سادات محله و آبگرم " شفل " که در روستای کیاکلا در انتهای دهستان لاویج قرار دارد ، از دیگر چشمه های آبگرم معدنی این منطقه به شمار می روند . اما به هر جهت برخی هم هستند که دوست دارند ، در آب دریای خزر ، آب تنی کنند . فاصله شما از لاویج تا ساحل شهرستان نور ، تنها 33 کیلومتر است که تا بخش چمستان 18 کیلومتر و از آنجا تا نور هم 15 کیلومتر راه در پیش دارید .
چه بخوریم ؟
مردم لاویج از میهمانان خود با غذاهایی چون مرغ ترش ، فیله سبزی وکدونار پذیرایی می کنند . علاوه براین ، شیرینی " پشت زیک " و نان محلی " آغازنون " در کنار انواع ترشی و مربا ، می تواند به خوبی دستپخت زنان لاویجی را به شما نشان دهد . البته اگر شانس بیاورید سبزی پلو با ماهی قزل آلا که هم سبزی و هم ماهی اش تازه است را می توانید در خانه یکی از روستاییان باصفای لاویج ، نوش جان کنید .
کجا بمانیم ؟
جز آنکه شما میتوانید در منازل استیجاری اهالی روستا که در این دهستان ، فراهم آمده است ، سکنی گزینید ، می توانید به " هتل آپارتمان لاویج " هم بروید . البته سه مسافر خانه هم در این دهستان قرار دارد که آنها هم امکاناتی برای اقامت ساده در اختیار دارند .
چگونه برویم ؟
برای رسیدن به لاویج ابتدا باید تا شهرستان نور بیایید ؛ دو مسیر در پیش رو دارید ، یا از مسیر جاده هراز بیایید و بعد از آمل و محمود آباد ، به نور برسید یا جاده چالوس را در پیش بگیرید و بعد از گذر از چالوس و نوشهر ، به نور برسید. وقتی به نور رسیدید ، در خروجی شرقی این شهرستان ، به تابلویی که چمستان را نشان می دهد ، می رسید ؛ 15 کیلومتر درمسیر چمستان برانید ، از آنجا هم که مسیری در سمت چپ ، شما را به سمت لاویج که به طرف جنوب می رود ، راهنمایی می کند . 18 کیلومتر بعد هم در این روستای زیبای دامنه های شمالی البرز خواهید بود . از هر طرف که از تهران به لاویج بیایید ، تا مقصد ، حدود 250 کیلومتر راه در پیش دارید .
سوغات لاویج
آنهایی که اهل سوغاتی بردن هستند یا میخواهند چیزی از لاویج به یادگار داشته باشند ، بدانند که نمی توانند از عسل طبیعی ، سیر ، گردو ، فندق ، سبزی های خود رو و لبنیات محلی لاویج به آسانی بگذرند . از همین رو پیشنهاد ما به شما این است که حتما از این خوراکی ها به خانه ببرید . طرفداران صنایع دستی هم میتوانند جاجیم ، نمد ، سبد های حصیری وکارهای چوبی را از اهالی روستا تهیه کنند و به عنوان سوغات به شهر و دیارشان ببرند .