غده تیروئید چیست و در بدن چه نقشی ایفا می کند؟

غده تیروئید چیست و در بدن چه نقشی ایفا می کند ؟
شاه غده بدن
غده تیروئید یک غده کوچک شبیه پروانه است و در قسمت تحتانی گردن ، قسمت عرضی حنجره در جلو گلو واقع شده است . کار این غده ترشح هورمون است . هورمون های ترشح شده از غده تیروئید تاثیر گسترده ای بر سلامت هر فد داشته و بر تمام جنبه های متابولیسم بدن تاثیر می گذارد . این غده روی سیستم های اصلی بدن مانند مغز ، قلب ، عروق ، دستگاه گوارش و تنفسی تاثیر مستقیم می گذارد و مهم ترین وظیفه اصلی آن تاثیر روی سوخت و ساز بدن است . بنابراین به موازات اینکه غده تیروئید بتواند مقادیر متناسبی از هورمون های تیروئیدی را آزاد کند ، عملکرد سیستم بدن روال طبیعی و مطلوب می یابد . کوچک ترین مشکل در فعالیت غده تیروئید عوارض جدی را برای فرد به همراه دارد و زندگی او را تحت الشعاع قرار می دهد . اختلالات عمده تیروئید ، پرکاری تیروئید ، کم کاری تیروئید ، بزرگی غده تیروئید، توده ها و سرطان تیروئید و التهاب تیروئید است .
پر کاری تیروئید
وقتی تیروئید بیش از اندازه فعالیت کند و هورمون زیادی تولید کند ، گفته می شود که فرد مبتلا به پر کاری تیروئید است . پر کاری تیروئید بین افراد 20 تا 40 سال شایع تر است و در بین زنان بیشتر از مردان دیده شده است .
عوارض و علائم بیماری پر کاری تیروئید
در صورت جدی نگرفتن پر کاری تیروئید این بیماری خطرناک است و ممکن است منجر به سایر مشکلات از قبیل قلبی ، مشکلات حاد چشمی ، شکنندگی استخوان ها ، سرخی و ورم پوست ، بحران تیروتوکسیک می شود . بنابراین باید این بیماری به صورت جدی پیگیری و تحت درمان قرار بگیرد که معمولاً در اکثر افراد به خوبی و کامل درمان می شود . پر کاری تیروئید علایم و نشانه هایی هم دارد که کاهش وزن ناگهانی با وجود اشتهای زیاد ، نازک شدن و شکنندگی موها ، کم پشتی وسیع مو و ریزش و افزایش ضربان قلب ، افزایش تعریق و عدم تحمل گرما ، افزایش فشار خون ،لرزش دست ها و ضعف عضلات ،اختلال در قاعدگی ، نگرانی و اضطراب یا کج حلقی و تحریک پذیر بودن و زود رنجی ، مشکلات چشمی ، مشکل در خوابیدن ، بزرگ شدن غده تیروئید ، تغییر یا افزایش در ادرار و مدفوع ، جداشدن ناخن از بستر ، بزرگ شدن پستان در آقایان را شامل می شود .
علل ابتلا به بیماری پر کاری تیروئید
بیماری تیروئید ممکن است بر اثر عوامل خاصی مانند بیماری گریوز ، مصرف بیش از حد ید ، استرس ، سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری ، التهاب غده تیروئید در اثر بارداری یا عفونت ویروسی ، مصرف بیش از حد هورمون تیروئید ، تومور خوش خیم تیروئید ، تومور بیضه ها و تخمدان ، مصرف بعضی از داروها و غیره ایجاد شود .
کم کاری تیروئید
وقتی غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید ترشح نمی کند گفته می شود که فرد مبتلا به کم کاری تیروئید است . کم کاری تیروئید ممکن است در هر شخصی ظهور کند اما در خانم های بالای 50 سال خطر ابتلا بیشتر است و با افزایش سن ، خطر ابتلا به این بیماری بیشتر هم می شود . خوشبختانه برای تشخیص کم کاری تیروئید با هورمون های تیروئید صنعتی معمولاً موثر واقع شده است .
علائم ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید : علائم کم کاری تیروئید : بسته به شدت بیماری ممکن است متغیر باشد اما شایع ترین علائم آن خستگی ، کندی حرکات و تنبل شدن ، افزایش وزن بدوی علت ، عدم تمرکز ، افزایش حساسیت به سرما در دست ها و پاها ، یبوست ، پف کردن صورت ، خشکی پوست و صدا ، درد و خشکی و ورم و حساسیت مفاصل ، ریزش و خشکی و نازک شدن مو ، افزایش تعداد و مقدار عادت ماهانه ، خواب زیاد ، افسردگی ، ناباروری یا سقط جنین و غیره است .
کم کاری تیروئید در کودکان : علائم کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان مانند بزرگسالان است . البته ممکن است علاوه بر این علائم، علائمی مانند رشد ضعیف ، کوتاهی قد ، تاخیر در توسعه دندان های دائمی ، به تاخیر افتادن بلوغ و رشد ذهنی ضعیف هم باشد . امروزه تمام نوزادان به دنیا آمده از نظر سلامتی غده تیروئید بررسی می شوند . چون اگر بخواهیم صرفاً منتظر علائم بالینی بیماری باشیم ممکن است 6 تا 12 ماه طول بکشد که برای جلوگیری از عوارض آن دیگر دیر شده است .
عوارض ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید : در صورت عدم درمان کم کاری تیروئید این بیماری می تواند سخت تر و جدی تر شود و می تواند منجر به مشکلاتی از قبیل ناباروری ، مشکلات روحی و روانی ، بیماری های قلبی ، بزرگ شدن غده تیروئید و... می باشد .
علل ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید : کم کاری غده تیروئید می تواند بر اثر عواملی مانند درمان پرکاری تیروئید بعضی از داروها ، کمبود ید در رژیم غذایی ، جراحی تیروئید ، ابتلا به بیماری خود ایمنی یا سابقه خانوادگی ، بار دار بودن یا زایمان در شش ماه گذشته سابقه دریافت تشعشع در بالای قفسه سینه یا گردن سابقه استفاده از ید رادیواکتیو و پرتو درمانی باشد .
قابل توجه مادران و خانم هایی که قصد بارداری دارند؟
خانم هایی که قصد بچه دار شدن دارند حتماً باید از سالم بودن غده تیروئیدشان مطمئن شوید زیرا بدن جنین تا سه ماهگی تکامل نیافته است و جنین مواد لازم برای رشد و تکاملش را به طور مستقیم از بدن مادر دریافت می کند و تا هنگامی که ارگانهای بدن خودش بتواند این مسئولیت را بر عهده بگیرد این ارتباط ادامه دارد بنابراین جنین تا سه ماهگی هورمون های تیروئیدی را که نقش بسیار حیاتی در رشد و تکامل به خصوص تشکیل بافت مغز دارد . از مادر دریافت می کند در چنین شرایطی اگر مادر دچار بیماری کم کاری غده تیروئید باشد نوزاد دچار مشکلات اساسی می شود و بسیاری از عقب افتادگی های ذهنی به دلیل همین سهل انگاری است . البته کم کار بودن تیروئید خود نوزاد هم همین اثرات مخرب را در تکامل مغزی اش می گذارد و تشخیص سریع این بیماری در نوزاد می تواند به آسانی از بروز عقب افتادگی ذهنی ، کوتاهی قد ، ناشنوایی و لالی ، بعضی از بیماری های قلبی و عصبی جلوگیری کند . علائمی مانند زرد شدن پوست و سفید چشم ، خفگی مکرر ، زبان بیرون زده و بزرگ ، صورت پف کرده و باد کرده ، مشکل در تغذیه و عدم رشد کودک ، یبوست ، خواب آلودگی بیش از حد و حجم کم عضلات در نوزادان می تواند نشانه ی کم کاری تیروئید باشد .