دانستی های مالیاتی(قسمت اول)
مودیان مالیاتی از قانون چگونه استفاده کنند؟
(براساس اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 31/04/94)
به گزارش رسانه مالیاتی ایران، براساس قانون هر شهروندی دارای حقوقی است که دولت موظف به تحقق آنها است. برقراری امنیت، ارائه خدمات شهری، آموزشی و خدمات امدادی و رفاهی تنها بخشی از وظایف دولت در برابر حقوق مردم است، اما این خدمات از کجا تأمین می شود؟ در بسیاری از کشورها شهروندان در مقابل حقوق و خدماتی که از دولت دریافت می کنند وظایفی را هم به عهده دارند که پرداخت مالیات به عنوان تأمین کننده منابع مالی خدمات دولتی یکی از اصلی ترین آنها محسوب می شود.
هرچند این رویه معقول از قدیم در کشورها بدلیل اتکا به درآمد های نفتی کمتر مورد توجه بوده، اما خوشبختانه طی دهه های اخیر مورد تأکید دولتمردان و کارشناسان اقتصادی قرار گرفته و حتی در رفتار اقتصادی مردم هم تأثیر گذاشته است که برای نمونه می توان به رشد ارایه اظهارنامه های مالیاتی در سال جاری اشاره کرد.
به گفته کارکنان ادارات مالیاتی اگرچه ارایه اظهارنامه از سوی مشمولان مالیات رشد چشمگیری داشته اما متأسفانه بسیاری از مراجعه کنندگان به دلیل عدم آگاهی از وظایف قانونی خود دچار مشکلاتی در رسیدگی به پرونده های مالیاتی می شوند. این گزارش با استناد به قانون، مشمولان مالیاتی را معرفی کرده و به بیان وظایف آنها برای پرداخت به عنوان یک تکلیف شخصی برای تأمین منافع ملی می پردازد .
مالیات و انواع آن
مالیات به زبان ساده وجوهی است که دولت برای تأمین هزینه های خود از اشخاص دریافت می کند، به بیان دیگر مالیات مبلغی است که دولت براساس قانون و به منظور تقویت عمومی حکومت وتأمین مخارج عامه از اشخاص، شرکت ها و موسسات دریافت می کند.
تقسیم بندی مالیات ها به مالیات های مستقیم و غیر مستقیم عمده ترین نوع طبقه بندی در آمار های دولتی در سطح بین المللی است که مالیات مستقیم دامنه وسیع تری نسبت به مالیات غیرمستقیم دارد. در ساختار بودجه کشور ما نیز درآمد های مالیاتی در طبقه بندی به دو گروه یاد شده تقسیم می شوند. براین اساس مالیات های غیرمستقیم شامل دو بخش مجزا تحت عناوین ذیل می باشند:
1-مالیات بر تولید و واردات
2-مالیات برمصرف و فروش
مالیات های مستقیم مالیات هایی هستند که از مودیان در هنگام تحصیل درآمد یا دارایی اخذ می شود. براساس قانون، مالیات های مستقیم دارای دو بخش اصلی مالیات بر دارائی و مالیات بر درآمد است .
بخش مالیات بر دارایی شامل: مالیات برارث و حق تمبر می باشد.
بخش مالیات بردرآمد شامل: مالیات بر درآمد املاک، مالیات بر درآمد کشاورزی، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد مشاغل، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و مالیات بر درآمد اتفاقی است.
مشمولان مالیات مستقیم
براساس ماده 1 قانون مالیات های مستقیم اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات می باشند:
1-کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم قانون مالیات های مستقیم.
2-هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمد هایی که در ایران یا در خارج از ایران تحصیل می نماید.
3-هر شخص حقیقی ایرانی خارج از ایران نسبت به کلیه درآمد هایی که در ایران تحصیل می کند.
4-هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
5-هر شخص غیرایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمد هایی که در ایران تحصیل می کند و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک های فنی و یا واگذاری فیلم های سینمایی(که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آنها می گردد) از ایران تحصیل می کند.
اما براساس ماده2 این قانون اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات نیستند:
1-وزارتخانه های و موسسات دولتی،
2-دستگاه هایی که بودجه آنها به وسیله دولت تأمین می شود،
3-شهرداری ها،
4-بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری،
وظایف قانونی مودیان مالیاتی
1-مودیان مالیاتی می توانند اظهارنامه های موضوع این قانون را که حسب مورد مکلف به تسلیم آن هستند به تفکیک با اخذ رسید به اداره امور مالیاتی محل سکونت تسلیم نمایند. لازم به ذکر است، با توجه به توسعه خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور و به منظور تکریم ارباب رجوع و تسریع امور مودیان مالیاتی، اخذ اظهارنامه های مالیاتی، بدون نیاز به مراجعه حضوری مودیان به واحد های مالیاتی و کاملا به صورت الکترونیکی از طریق سامانه عملیات الکترونیکی مودیان سازمان به نشانیHttp://tax.gov.ir صورت می گیرد.
2-هرگاه آخرین روز مهلت یا موعد مقرر برای تسلیم اظهارنامه یا سایر اوراقی که مودی مالیاتی به موجب مقررات مکلف به تسلیم آن می باشد، مصادف با تعطیل یا تعطیلات رسمی یا عمومی گردد اولین روز بعد از تعطیل یا تعطیلات مزبور برحسب مورد جزء مهلت یا موعد مقرر جهت تسلیم اظهارنامه یا اوراق مذکور خواهد بود.
3-تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات مودیانی که در خارج از ایران اقامت دارند و همچنین موسسات و شرکت هایی به مرکز اصلی آنها در خارج از کشور است، چنانچه دارای نماینده در ایران باشند به عهده نماینده آنها خواهد بود.
4-صاحبان مشاغل مکلف اند ظرف چهارماه از تاریخ شروع فعالیت مراتب را کتبا به اداره امور مالیاتی محل اعلام نمایند. عدم انجام دادن این تکلیف در مهلت مقرر مشمول جریمه ای معادل ده درصد مالیات قطعی و نیز موجب محرومیت از کلیه تسهیلات و معافیت های مالیاتی تا تاریخ شناسایی توسط اداره امور مالیاتی خواهد بود. این حکم برای صاحبان مشاغلی که برای آنها از طرف مراجع ذیربط پروانه یا مجوز فعالیت صادر گردیده است، نخواهد بود.
5-در مواردی که اظهارنامه مالیاتی یا سایر اوراقی که مودی مالیاتی به موجب مقررات مکلف به تسلیم آن می باشد و به وسیله اداره پست واصل می گردد تا تاریخ تسلیم به اداره پست در صورت احراز، تاریخ تسلیم به مراجع مربوط تلقی خواهد شد.
6-در صورتی که مودی محل های متعدد برای سکونت خود داشته باشد مکلف است یکی از آنها را به عنوان محل سکونت اصلی معرفی نماید وگرنه اداره امور مالیاتی می تواند هریک از محل های سکونت مودی را محل سکونت اصلی تلقی نماید.
7-هر شخص حقیقی ایرانی که با ارائه گواهی نمایندگی های مالی و سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج ثابت کند که از درآمد یک سال مالیاتی خود در یکی از کشورهای خارج به عنوان مقیم مالیات پرداخته است از لحاظ مالیاتی درآن سال مقیم خارج از کشور شناخته خواهد شد مگر در موارد زیر:
• در سال مالیاتی مزبور در ایران دارای شغلی بوده باشد.
• در سال مالیاتی مزبور لااقل شش ماه متوالی یا متناوبا در ایران سکونت داشته باشد.
• توقف در خارج از کشور به منظور انجام مأموریت یا معالجه یا امثال آن بوده باشد.
8-اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی مقیم ایران در صورتی که درآمدی از خارج از کشور تحصیل نموده و مالیات آن را به دولت محل تحصیل درآمد پرداخته باشند و درآمد مذکور را در اظهارنامه یا ترازنامه و حساب سود و زیان خود حسب مورد طبق مقررات این قانون اعلام نمایند مالیات پرداختی آنها در خارج از کشور و یا آن مقدار مالیاتی که به درآمد تحصیل شده در خارج کشور با تناسب به کل درآمد مشمول مالیات آنان تعلق می گیرد، هر کدام کمتر باشد از مالیات بردرآمد آنها قابل کسر خواهد بود.
9-ارائه اظهارنامه مالیاتی شرط برخورداری از هرگونه تسهیلات و معافیت مندرج در قانون مالیات مستقیم می باشد. همچنین مودیان مالیاتی در صورت عدم ارائه اظهارنامه و انجام تکالیف قانونی خود علاوه بر شمول مالیات، مشمول جرایم نیز می شوند.
10-مودیان محترم مالیاتی موظف اند در صورت درخواست اداره امور مالیاتی، کلیه دفاتر، اسناد و مدارک و سوابق مالی و تجهیزات نگهداری اعم از دستی و ماشینی(مکانیزه) و دستورالعمل کار و رمز دسترسی را در اختیار آنها قرار دهند. مودیان مالیاتی در صورت عدم رعایت قانون علاوه بر اینکه مشمول مجازاتهای مقرر می شوند، از معافیت های مالیاتی منابع مختلف درآمدی سال مورد مراجعه نیز محروم خواهند شد.