دانستی های مالیاتی (قسمت سیزدهم)
حقوق مودیان در نظام مالیاتی ایران
به گزارش رسانه مالیاتی ایران، در قانون مالیات‌های مستقیم، همانگونه که برای مودیان مالیاتی، برخی تکالیف و وظایف پیش بینی شده، حقوقی را نیز برای آنان در نظر گرفته است. برخی از این حقوق به‌صورت عام بوده مانند حق رعایت انصاف و عدالت، حق داشتن وکیل یا نماینده قانونی، حق رازداری یا عدم افشای اطلاعات مالیاتی و......
برخی از حقوق نیز به‌صورت خاص در قانون مالیات‌ها برای مودیان در نظر گرفته شده است که در این قسمت از مجموعه دانستنی‌های مالیاتی به شرح این حقوق می‌پردازیم:
براساس تبصره ماده 226 ق.م.م مودیان مالیاتی می‌توانند درصورتی‌که به نحوی از انحاء، در اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان تسلیمی ازنظر محاسبه اشتباهی کرده باشند با ارائه اسناد و مدارک لازم ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه، نسبت به رفع اشتباه اقدام نمایند.
به‌طورکلی فرایند اخذ مالیات دارای سه مرحله شناسایی منابع، رسیدگی به پرونده مالیاتی و وصول مالیات می‌باشد که در هر مرحله، حقوقی برای مودیان پیش‌بینی شده است. اولین مرحله از فرایند اخذ مالیات، صدور دعوت‌نامه ارائه اسناد و مدارک برای مودی و ابلاغ آن به وی یا نماینده قانونی برای ارائه هرگونه اسناد و مدارک مثبته جهت تشخیص درآمد مشمول مالیات و تعیین مالیات می‌باشد.
براساس ماده 203 ق.م.م اوراق مالیاتی باید به شخص مودی یا نماینده قانونی و یا بستگان و مستخدمین وی ابلاغ گردد تا مودی نسبت به پرداخت مالیات و یا اعتراض به آن در مهلت قانونی اقدام نماید.
همچنین طبق ماده 237 ق.م.م در صورت استعلام مودی از نحوه تشخیص مالیات، مأمور مالیاتی مکلف است جزئیات گزارشی را که مبنای صدور برگ تشخیص قرارگرفته به مودی اعلام نماید.
پس از ابلاغ برگ تشخیص به مودی، وی 30 روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مالیات و یا اعتراض به مالیات تعیین‌شده اقدام نماید.
بر اساس ماده 238 ق.م.م درصورتی‌که مودی نسبت به مالیات تعیین‌شده در مهلت قانونی، معترض باشد می‌تواند شخصا یا وکیل تام‌الاختیار وی به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه اسناد و مدارک کتبا تقاضای رسیدگی مجدد نماید. مسئول مربوطه پس از بررسی اسناد و مدارک، می‌تواند مالیات تعیین‌شده را رد یا تعدیل نموده و یا اعتراض مودی را وارد ندانسته و پرونده را به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع نماید.
درصورتی‌که مودی ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات، قبولی خود را نسبت به آن کتبا اعلام نماید و یا مالیات مورد مطالبه را پرداخت یا ترتیب پرداخت آن را بدهد و یا اختلاف موجود بین خود و اداره امور مالیاتی را رفع نماید، پرونده امر ازلحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه تلقی می‌گردد و در مواردی که مودی ظرف 30 روز کتبا اعتراض ننماید و یا در مهلت مقرر به اداره امور مالیاتی مراجعه نکند، درآمد تعیین‌شده در برگ تشخیص مالیات قطعی است. (ماده 239 ق.م.م)
مودی مالیاتی می‌تواند در صورت پرداخت بدهی مالیات قطعی خود، درخواست مفاصا حساب مالیاتی کند. طبق ماده 235 ق.م.م اداره امور مالیاتی مکلف است حداکثر ظرف مدت 5 روز از تاریخ وصول تقاضای مودی، مفاصا حساب مالیاتی تهیه و به مودی تسلیم کند.
اما در صورت اعتراض مودی به مالیات تعیین‌شده و رفع نشدن اختلافش با اداره امور مالیاتی و یا در صورت ابلاغ قانونی، پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود.
وقت رسیدگی هیات حل اختلاف مالیاتی جهت حضور مودی یا نماینده قانونی وی، باید به آن‌ها ابلاغ شود. (ماده 246 ق.م.م) مودی مالیاتی می‌تواند یک نفر نماینده از اتاق بازرگانی و صنایع و معادن یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی یا مجامع حرفه‌ای یا تشکل‌های صنفی یا شورای شهر برای حضور در هیات حل اختلاف مالیاتی انتخاب نماید. (بند 3 ماده 244 ق.ق.م)
پس از رسیدگی پرونده در هیات حل اختلاف مالیاتی و صدور رأی، مودی می‌تواند رأی صادره را قبول یا با پرداخت میزان مالیات مورد قبول ظرف مدت 20 روز نسبت به مازاد مالیات کتبا اعتراض نماید که در این صورت پرونده به هیات حل اختلاف تجدیدنظر احاله خواهد شد. رأی صادره در هیات تجدیدنظر قطعی و لازم‌الاجرا است ولی مودی در صورت اعتراض، می‌تواند به استناد ماده 251 ق.م.م، ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ رأی، تقاضای رسیدگی مجدد در شورای عالی مالیاتی نماید.
طبق ماده 251 مکرر، مودی می‌تواند در مورد مالیات‌های قطعی که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد و ادعای غیرعادلانه بودن مالیات را به استناد مدارک و دلایل کافی داشته باشد، شکایت و تقاضای تجدیدنظر کند. وزیر اقتصادی و دارایی می‌تواند پرونده را به هیاتی مرکب از سه نفر به انتخاب خود ارجاع نماید. رأی هیات با اکثریت آرا قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد.
همچنین طبق ماده 242 ق.م.م مودی می‌تواند در صورت اضافه پرداخت مالیات درخواست استرداد نماید. اداره امور مالیاتی موظف است در هر مورد که به علت اشتباه در محاسبه، مالیات اضافی دریافت شده است و در مواردی که مالیات طبق مقررات این قانون قابل استرداد می‌باشد، وجه قابل استرداد را از محل وصولی جاری ظرف یک ماه به مودی پرداخت کند. در صورت تأخیر در استرداد، مودی مستحق دریافت خسارتی به نرخ 5/1% در ماه از تاریخ دریافت تا زمان استرداد می‌باشد. درصورتی‌که درخواست استرداد مودی از سوی اداره امور مالیاتی رد شود، مودی می‌تواند ظرف مدت 30 روز از تاریخ اعلام اداره مالیاتی، از هیات حل اختلاف مالیاتی درخواست رسیدگی کند (243 ق.م.م)
مودی مالیاتی در صورت پرداخت علی‌الحساب بابت مالیات عملکرد هرسال مالی، قبل از سررسید مقرر در قانون مالیات‌های مستقیم، مستحق دریافت جایزه‌ای معادل یک درصد مبلغ پرداختی به ازای هرماه تا سررسید مقرر خواهد بود که از مالیات متعلق همان عملکرد کسر خواهد شد.
مودیانی که قادر به پرداخت بدهی مالیاتی خود اعم از اصل و جریمه به‌طور یک‌جا نیستند، می‌توانند درخواست تقسیط بدهی مالیاتی کنند. (ماده 167 ق.م.م)
همچنین طبق ماده 191 ق.م.م " تمام یا قسمتی از جرائم مالیاتی بنا به درخواست مودی با توجه به دلایل ابرازی مبنی بر خارج از اختیار بودن عدم انجام تکالیف مقرر و در نظر گرفتن سوابق مالیاتی و خوش‌حسابی مودی به تشخیص و موافقت سازمان امور مالیاتی قابل بخشوده شدن می‌باشد."