بخش سیزدهم : کار آموز و کار آموزی
1- آیا کارآموزان نیز مشمول قانون کار هستند؟
به استناد ماده پنج قانون کار، کلیه کارگران، کارفرمایان، نمایندگان آنان و کارآموزان و نیز کارگاهها مشمول مقررات این قانون می باشند ضمناً مقررات مربوط به تعریف کارآموز و قرارداد کارآموزی در مواد 112 الی 118 آمده است.
2- چنانچه کارفرما مانع ادامه کارآموزی کارگر شود تکلیف چیست؟
چنانچه کارفرما قبل از پایان مدت، بدون دلیل موجه مانع ادامه کارآموزی کارگر شود و از این طریق خسارتی به وی وارد گردد کارگر می تواند به مراجع حل اختلاف مندرج در این قانون مراجعه و مطالبه خسارت نماید.
3- کارگری که پس از طی دوره آموزش و تحصیل در مراکز کارآموزی حاضر به ادامه کار در کارگاه قبلی نباشد با وی چگونه برخورد می شود؟
در صورتی که کارآموز پس از اتمام کارآموزی حاضر به ادامه کار در کارگاه نباشد کارفرما می تواند برای مطالبه خسارت مندرج در قرارداد کارآموزی به مراجع حل اختلاف موضوع این قانون مراجعه و تقاضای دریافت خسارت نماید.
4- کارآموزانی که بین 15 تا 18 سال سن داشته و برای مدتی معین که زائد بر سه سال نباشد در کارگاهی معین به کارآموزی توأم با کار اشتغال دارند تابع چه مقرراتی هستند؟
افرادی که به موجب قرارداد کارآموزی به منظور فراگرفتن حرفه ای خاص، برای مدت معین که زائد بر سه سال نباشد در کارگاهی معین به کارآموزی توام با کار اشتغال دارند، مشروط بر آنکه سن آنها از 15 سال کمتر نبوده و از 18 سال تمام بیشتر نباشد تابع مقررات مربوط به کارگران نوجوان مذکور در مواد 79 الی 84 این قانون خواهند بود ولی ساعت کار آنان از شش ساعت در روز نباید تجاوز نماید.
5- رابطه کارگرانی که از سوی کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی می شوند در طول مدت کارآموزی با کارگاه چگونه است و حقوق و مزایای آنها به چه نحو خواهد بود؟
با عنایت به ماده 113 قانون کار، مدت کارآموزی کارگران شاغلی که مطابق تبصره یک ماده 112 این قانون برای کارآموزی در یکی از مراکز کارآموزی پذیرفته می‌شوند از هر لحاظ جزء سوابق کارگران ذیربط بوده و این قبیل کارگران نیز همانند سایر کارگران شاغل در کارگاه در مدت مزبور از کلیه مزایای قانونی منجمله عیدی و پاداش، مرخصی استحقاقی، افزایشات ناشی از اجرای مصوبات مزدی شورایعالی کار برخوردار خواهند بود.
6-مراکز کارآموزی چه نوع مراکزی هستند و تفاوت آنها با آموزشگاههای فنی و حرفه ای آزاد چه می باشد؟
مراکز کار آموزی پیش بینی شده در مبحث اول فصل پنجم قانون کار مراکزی هستند که توسط وزارت کار و امور اجتماعی راساً و یا با همکاری واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی (مراکز جوار کارگاه و بین کارگاهی،) ایجاد شده و جدا از آموزشگاههای فنی و حرفه ای آزاد می باشند که وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی و با کسب پروانه از وزارت کار و امور اجتماعی تاسیس می گردند. متذکر می گردد افرادی که در کارگاهی معین به عنوان کارآموز به کارآموزی توام با کار اشتغال دارند می بایستی اولاً دارای قرارداد کارآموزی بوده و ثانیاً سن آنها از 15 سال کمتر نبوده و از 18 سال تمام نیز بیشتر نباشد.
7- تعهد ادامه کار در واحد مربوط به میزان حداقل دو برابر مدت کارآموزی شامل چه نوع کارآموزانی می شود؟
تعهد اشتغال بکار به میزان حداقل دو برابر مدت تحصیل صرفاً در مورد انجام کارآموزی کارگرانی که مطابق توافق کتبی منعقده با کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی می شوند در بند “ب” ماده 114 قانون کار پیش بینی شده است که طبیعتاً چنانچه ترتیب مقرر در ماده 114 رعایت شود برای کارآموز لازم الرعایه خواهد بود.
8- کارگرانی که به موجب توافق کتبی با کارفرما برای فراگرفتن حرفه یا ارتقاء مهارت به مراکز کارآموزی معرفی می شوند در دوره کارآموزی مشمول چه نوع حقوق و مزایائی خواهند بود؟
در قراردادهای کارآموزی موضوع بند الف ماده 112 قانون کار، چنانچه کارآموز کارگری باشد که مطابق توافق کتبی منعقده با کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی شده است، علاوه بر اینکه رعایت مقررات حداقل قانونی مزد الزامی است مستند به بند “ب” ماده 113 قانون مرقوم مزد کارگر نباید از مزد ثابت و یا مزد مبنای وی در دوران قبل از اشتغال به کارآموزی کمتر باشد و مدت کارآموزی از هر نظر جزء سابقه کار کارگر منظور می شود.
9- آیا کارآموزان نیز مشمول مقررات قانون تأمین اجتماعی قرار می گیرند؟
کارآموزان موضوع ماده 112 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، به استثناء کارآموزان آزاد موضوع قسمت اخیر تبصره یک ماده مزبور با استفاده از مدلول ماده 33 قانون تامین اجتماعی در زمره مشمولان قانون اخیر محسوب بوده و سازمان تامین‌اجتماعی قانوناً مکلف به رعایت موارد تامین اجتماعی موضوع ماده 3 قانون تامین‌اجتماعی به این دسته از بیمه شدگان می باشد.
10- آیا در قانون کار ایران راجع به کارآموزی در خارج از کشور مقرراتی پیش بینی شده است؟ اگر کارگری به موجب سند رسمی نزد کارفرما تعهد کند که پس از طی دوره کارآموزی در خارج از کشور مثلاً 72 ماه در کارگاه ادامه کار دهد این تعهد چه حکمی دارد؟
صرفنظر از اینکه مقررات مربوط به “کارآموز و مراکز کار آموزی” موضوع مبحث اول فصل پنجم قانون کار در ارتباط با کارآموزی هائی است که در مراکز و موسسات کارآموزی تحت نظارت وزارت کار و امور اجتماعی انجام می شوند و گذراندن دوره آموزش در خارج از کشور از مصادیق کارآموزی موضوع مبحث فوق الاشاره محسوب نمی گردد تعهد فرد به انجام خدمت مثلاً به مدت 72 ماه پس از طی دوره آموزش در خارج از کشور به موجب سند رسمی در هر حال برای متعهد لازم الاجرا بوده و مادام که مدت تعهد شده سپری نشده باشد قرارداد کار طرفین در حکم قراردادهای با مدت موقت موضوع ماده 25 قانون کار بوده و حق استعفاء یا ترک کار و اصولاً فسخ یکجانبه قرارداد کار برای متعهد موجود نخواهد بود.