ماده80 .بازماندگان واجد شرایط بیمه شده متوفى در یکى از حـالات زیـر مستمرى بازماندگان دریافت خواهند داشت: 1
1.در صورت فوت بیمه شده بازنشسته
2.در صورت فوت بیمه شده ازکارافتاده کلى مستمرى بگیر.
3.در صورت فوت بیمه شدهاى که درده سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یک سال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات، حـق بیمـه 90 روز کار را پرداخت کرده باشد.2
تبصره 1ـ بیمه شدگان مشمول قانون تأمین اجتماعى که قبل از تصویب این ماده واحده فوت شده و به هر علت در مورد آنـان مسـتمرى برقـرار نشـده است، حسب مورد مشمول شرایط مقرر در این بند یا تبصره (2)هستند. 3
تبصره 2 ـ چنانچه بیمه شده فاقد شرایط مقرر در این بند باشـد ولـى حـداقل (20) سال حق بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت کرده باشد، بازماندگان وى از مستمرى برخوردار خواهند شـد . در تعیـین متوسـط مـزد یـا حقـوق ماهانـه مشمولان این تبصره براى محاسبه میزان مستمرى، تبصره (77) قانون تـأمین اجتماعى ملاک عمل قرار مى گیرد. تبصره 3ـ بیمه شده اى که از تاریخ تصویب این قانون به بعد فوت مى شودو فاقد شرایط مقرر در این بند مى باشد، چنانچه سابقه پرداخت حق بیمه او کمتر از (20) سال و بیشتر از (10) سال باشد، به بازماندگان وى در ازاى هر سال سابقه پرداخت حق بیمه، غرامت مقطوعى معادل یک ماه حداقل دستمزدکارگرعادى در زمان فوت به طور یکجا و به نسبت سهاممقرردر ماده (83) قانون تأمین اجتماعى پرداخت مى شود. 1.در صورت فوت بیمه شدهاى که بین ده تا بیست سال سـابقه پرداخـت حق بیمه داشته باشد به بازماندگان وى به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه بدون الزام به رعایت ماده (111) قانون تأمین اجتماعى و به نسـبت سـهام مقرر در ماده (83) همان قانون مستمرى پرداخت مى گردد. 4
2 .بیمه شده اى که از تاریخ تصویب این قانون به بعد فوت مىشود چنانچـه سابقه پرداخت حق بیمه او از یک سال تا ده سال باشد به بازماندگان وى در ازاء هر سال سابقه پرداخت حق بیمه غرامـت مقطـوعى معـادل یـک مـاه حداقل دستمزد کارگر عادى در زمان فوت به طور یکجا و به نسبت سـهام مقرر در ماده (83) قانون تأمین اجتماعى پرداخت مى شود. 5
3.در مواردى که بیمه شده بر اثر حادثه ناشى از کار یا بیمارى هـاى حرفـه اى فوت نماید. تبصره الحـاقى مـورخ 1387/2/18ـ هرگـاه مسـتمرى بگیـر بازنشسـته یـا ازکارافتاده به مدت شش ماه مستمرى بازنشستگى یـا ازکارافتـادگى کلـى خود را مطالبه ننماید بازماندگان واجد شرایط وى حق دارند موقتاً مستمرى و یا حقوق وظیفه قانونى خود را تقاضا و دریافت کنند در صورتى که معلوم شود شخص مذکور در حال حیات است وضع مسـتمرى او بـه حالـت اول اعاده مىگردد. بازنشستگان کلیـه صـندوق هـاى بازنشسـتگى کشـور نیـز مشمول این تبصره خواهند بود. 1
..........................................................................................................................................................................................................................
1- نک. لایحه قانونی شمول مواد 83 -82 -81 -80 -74 -73 -72 -70 -60 قانون تامین جتماعى مصوب 1354،درباره کلیه بیمه شدگانى که در جریان انقلاب اخیردچار نقص عضو، ازکارافتادگى جزئى یا ازکارافتادگى کلى گردیده یا به درجـه شـهادت رسـیده انـد مصوب 1358/8/26و اصلاحیه آن مصوب 70/5/8 ،لایحه قانونى راجع به برقرارى حقـوق وظیفه درباره کارکنان دولت و مشمولین قانون تأمین اجتماعى کـه در جریـان انقـلاب اسلامی از کارافتاده یا به درجه رفیع شهادت نائل شده یا مـى شـوند مصـوب 58/9/21 و قانون الحاق یک تبصره به این قانون مصـوب 58/12/27 ؛ قـانون راجـع بـه برقـرارى مستمرى درباره بیمه شدگانى که به علت همکارىربا نیروهاى مسلح شهید یامعلول شده یا مى شوند مصوب 60/11/8 ،قانون برقرارى حقوق وظیفه ازکارافتادگى و وظیفـه عائلـه تحت تکفل جانبازان و شهداء انقلاب اسلامى ایران و جنگ تحمیلى و پرداخت حقوق و مزایاى مجروحین جنگ تحمیلى و انقلاب اسلامى مصوب 1361/11/25قانون اصلاح تبصره 2ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمرى وراث کارمندان مصـوب 28 آذرمـاه 1338و برقـرارى حقـوق وظیفـه در مـورد فرزنـدان ونوادگـان انـاث مصـوب 1382/2/18 ،1381/2/29 ،1381/5/27 مـورخ 171 و 170 دادنامههـای، 1363/10/2 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.
2 .به موجب قانون اصلاح مواد 43 و 44 و 80 قانون تأمین اجتماعى مصوب 76/7/27 ،بند 3 ماده 80 اصلاح شده و 3 تبصره به آن الحاق شده است. متن قدیم بند 3 عبارت است از: «در صورت فوت بیمه شدهاى که در ده سال آخر حیـات خـود حـداقل حـق بیمـه یکسال کار رادر آخرین سال حیات پرداخته باشد».
3 .به موجب قانون اصلاح مواد 43 ،44 و 80 قانون تـأمین اجتمـاعى مصـوب 76/7/27 ،3 تبصره به ماده 80 الحاق شده است، تبصره 3 ماده 80 به موجب شق ى بند(ج) مـاده 39 قانون برنامه سوماقتصادى اجتماعى فرهنگـى ج.ا.ا مصـوب 1379/1/17 مبنـی بـر اینکه «در صورت فوت بیمه شده اى که بین 10 تا 20 سال سابقه پرداخـت حـق بیمـه داشته باشد به بازماندگان وى به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه بدون الزامبه رعایـت ماده 111 قانون تأمین اجتماعى و بـه نسـبت سـهام مقـرر در مـاده 83 همـان قـانون مستمرى پرداخت مىگردد» اصلاح شده بود. نـک : دادنامـه شـماره 170 -171 مـورخ 1381/5/27هیئت عمومى دیوان عدالت اداری درخصوص عدم جواز ذکر شرط استمرار پرداخت حق بیمه در ایاممتصل به فوت شخصى بیمه شده»؛دادنامه شماره 304 مورخ 1382/8/18هیئت عمومى دیوان عدالت ادارى درخصوص تعیین تاریخ 1379/1/1 براى فوت بیمه شده جهت برخوردارى بازماندگان وى از مستمرى. به موجـب قـانون اصـلاح مواد 43 ،44 و 80 قانون تأمین اجتماعى مصـوب 1376/7/27 ،تبصـره 3 بـه مـاده 80 الحاق شده است، تبصره 3 بند 3 ماده 80 به موجب شـق ى بنـد (ج) مـاده 39 قـانون برنامه سوماقتصادى اجتماعى فرهنگى ج.ا.ا مصوب 1379/1/17 مبنـی بـر اینکـه «در صورت فوت بیمه شدهاى که بین 10 تا 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد به بازماندگان وى به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه بدون الزامبه رعایت ماده 111 قانون تأمین اجتماعى و به نسبت سهام مقرردر مـاده 83 همـان قـانون مسـتمرى پرداخـت مى گردد» اصلاح شده بود، متعاقباً به موجب قانون اصلاح تبصره 3 بند 3 ماده 80 قانون تأمین اجتماعی مصوب 86/3/22 مجلس شورای اسلامی و 86/11/20 مجمع تشخیص مصلحت نظام اصلاح گردید. همچنین نک: دادنامه شماره 170 -171 مورخ 1381/5/27 هیئت عمومى دیوان عدالت اداری درخصوص عدم جواز ذکر شرط استمرار پرداخت حق بیمه در ایام متصل به فوت شخصى بیمه شده»؛دادنامه شماره 304 مورخ 1382/8/18 هیئت عمومى دیوان عدالت ادارى درخصوص تعیین تاریخ 1379/1/1 بـراى فـوت بیمـه شـده جهـت برخـوردارى بازماندگان وى از مستمرى.
4 . تبصره 3 بنـد 3 مـاده 80 بـه موجـب مصـوبه مـورخ 86/3/22 مجلـس شـورای اسـلامی و 86/11/20 مجمع تشخیص مصلحت نظام به شرح مندرج در متن اصلاح گردیده است.
5. در این خصوص قانون تعیین تکلیف تأمین اجتمـاعی کـه 10 سـال کمتـر حـق بیمـه پرداخت کرده اند در تاریخ 92/7/17 به تصویب رسیده است.
6- این تبصره به موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده 80 قانون تأمین اجتمـاعی مصـوب 1354 ،ماده 153 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب سـال 1366 و مـاده 171 قانون مقررات استخدام سپاه پاسـداران انقـلاب اسـلامی مصـوب 1370 ،کـه در تـاریخ 1387/2/18 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است ملحق گردیده است.
..........................................................................................................................................................................................................................
ماده81 .بازماندگان واجد شرایط متوفى که استحقاق دریافـت مسـتمرى را . خواهند داشت عبارتند از:
1.عیال دایم بیمه شده متوفى مادام که شوهر اختیار نکرده است.
تبصره - همسران بیمه شدگان متوفى که شوهر اختیار نمودهاند (عقد دایم) در صورت فوت شوهر دوم، توسط تأمین اجتماعى مجدداً بـه آنهـا مسـتمرى پرداخت خواهد شد. بار مالى ناشى از این تبصره از محـل سـه درصـد (3%) کمک دولت به بیمه شدگان تأمین خواهد شد. آیین نامه اجرایى این قـانون ظـرف مـدت دو مـاه توسـط سـازمان تـأمین اجتماعى پیشنهاد و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید. 1
2 .فرزندان متوفى در صورتى که سن آنان کمتر از هجده سال تمام باشد و یـا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند یا به علت بیمارى یا نقص عضو طبق 1 گواهى کمیسیون پزشکى موضوع ماده 91 این قانون قادر به کار نباشند. 2
3 .پدر و مادر متوفى در صورتى که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پـدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز کرده باشد و یا آنکـه بـه تشخیص کمیسیون پزشکى موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده باشند و در هرحال مستمرى از سازمان دریافت ندارند.
..........................................................................................................................................................................................................................
1 .این تبصره به موجب قانون الحاق یک تبصره به بند (1) ماده 81 قانون تأمین اجتمـاعى مصوب 74/6/21 ،الحاق شده است و آیین نامه اجرایى آن در تـاریخ 1375/4/6 تصـویب شده و در تاریخ 75/12/8 اصلاح شده است. درهمین زمینه با توجه به مـاده 48 قـانون حمایت از خانواده مصوب 1391/12/1 مجلس شورای اسلامی در تمامی صـندوق هـای بازنشستگی شرایط برخورداری بازماندگان تغییراتی داشته است. ماده 48 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 مقرر می دارد: «میزان حقوق وظیفه یا مستمری زوجه دائم متوفی و فرزندان و سایر وراث قانونی وی و نحوه تقسیم آن در تمام صندوق هـای بازنشسـتگی اعم از کشوری، لشکری، تأمین اجتماعی و سایر صندوق های خاص به ترتیب زیر است:
1ـ زوجه دائم متوفی از حقوق وظیفه یا مستمری وی برخوردار مـی گـرد د و ازدواج وی مانع دریافت حقوق مذکور نیست و درصورت فوت شوهر بعـدی و تعلـق حقـوق بـه زوجه در اثر آن، بیشترین مستمری ملاک عمل است. تبصره ـ اگر متوفی چند زوجه دائم داشته باشد حقوق وظیفه یامستمری به تساوی بـین آنان وسایر وراث قانونی تقسیم میشود.
2ـ دریافت حقوق بازنشستگی یا از کارافتادگی، مستمری از کارافتادگی یا بازنشستگی حسب مورد توسط زوجه متوفی مانع از دریافت حقوق وظیفه یا مستمری متوفی نیست.
3ـ فرزنـدان اناث در صـورت نداشتن شغل یا شوهر و فرزندان ذکور تا سن بیست سالگی و بعد از آن منحصراً در صورتی که معلول از کار افتاده نیازمند باشـند یـا اشـتغال بـه تحصیلات دانشگاهی داشته باشند حسب مورد از کمک هزینه اولاد، بیمه و مستمری بازماندگان یا حقوق وظیفه والدین خود برخوردار می گردند.
4ـ حقوق وظـیفه یا مستمری زوجـه دائم و فرزندان و سـایر وراث قانونی کلیه کارکنـان شاغل و بازنشـسته مطابق ماده (87) قانون استخدام کشوری مصـوب 1345/3/31 و اصلاحات بعدی آن و با لحاظ ماده (86) همـان قـانون و اصـلاحیه هـای بعـدی آن، تقسیم و پرداخت می گردد.
تبصره ـ مقررات این ماده در مورد افرادی که قبل از اجراء شدن این قانون فوت شده اند نیـز لازم الاجراء است».
2-.شرایط فرزندان اناث کارمندان دولت مشمول قانون تأمین اجتماعى، به موجب قانون اجازه پرداخت وظیفه ومستمرى وراث...مصوب1363/10/2 مقـرر گردیـده اسـت .نـک :دادنامـه شماره 55 و 56 هیئت عمومىدیوان عدالت ادارى مورخ 1381/2/15 درخصوص ارائه گـواهى اشتغال به تحصیل جهت برقرارى مستمرى متعلقبه فرزندان بیمه شده متوفى.نیزنک: قانون پرداخت حقوق وظیفه به فرزنـدان مسـتخدمین متـوفى مصـوب 55/11/3 وقـانون پرداخـت مستمری به فرزندان زنان متوفی مصوب 1386/10/15 .
.........................................................................................................................................................................................................................
ماده 82 .بازماندگان بیمه شـده زن بـا شـرایط زیـر از مسـتمرى اسـتفاده خواهند کرد:
1 .شوهر مشروط بر اینکه اولاً تحت تکفل زن بوده ثانیـاً سـن او از شصـت سال متجاوز باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشـکى موضـوع مـاده 91 ایـن قانون ازکارافتاده بوده ودر هرحال مستمرى از سازمان دریافت نکند.
2 .فرزندان در صورت حایز بودن شرایط زیر: 1
الف) پدر آنها در قید حیات نبوده یا واجد شرایط مذکور در بند اول این ماده باشد و از مستمرى دیگرى استفاده نکند. 2
ب) سن آنها کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل و یا به علت بیمارى یا نقص عضو طبق گواهى کمیسیون پزشکى موضوع ماده 91 این قانون قادر به کار نباشند. 3
3 .پدر و مادر در صورتى که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پدر از شصـت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکى موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده باشند و در هرحال مستمرى از سازمان دریافت ندارند.
.........................................................................................................................................................................................................................
1 .شرایط فرزندان اناث کارمندان دولت مشمول قانون تأمین اجتماعى، به موجب قـانون اجـازه پرداخت وظیفه و مستمرى وراث ...مصوب 1363/10/2 مقررگردیده است .نـک :دادنامـه شماره 55 و 56 هیئت عمومى دیوان عدالت ادارىمورخ 1381/2/15 درخصوص ارائه گواهى اشتغال به تحصیل جهت برقرارى مستمرى متعلق به فرزندان بیمه شده متوفى.نیزنک:قانون پرداخت حقوق وظیفه به فرزندان مستخدمین متوفى مصوب 55/11/3 .
2 .همچنین ماده واحده قانون پرداخت مستمرى به فرزندان زنان متـوفى مشـمول قـانون تأمین اجتماعى وسایر صندوقهاى بازنشستگى مصـوب 1386/10/5مجلـس شـوراى اسلامى مقرر میدارد: «ماده واحده ـ حقوق وظیفه مادران متوفى مشمول قانون تأمین اجتماعى اعم از سازمان تأمین اجتماعى و سایر صندوقهاى بازنشستگى بارعایت شرایط قانونى مربوط و هماننـد مـردان مشـمول درخصـوص فرزندانشـان (از محـل کسـورات بازنشستگى پرداختى توسط آنان) برقرار مىشود.»
3 .نک: به قانون اصلاح سن فرزندان ذکور مشمولین صـندوق هـای بازنشسـتگی کشـوری، لشکری و تأمین اجتماعی و سایر صندوقها در برخورداری از خـدمات درمـانی مصـوب 1387/2/15؛ ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت... مصوب عـدالت دیـوان هیئـت 1382/2/31 مورخ 22 ،1382/7/13 مورخ 301 ،1381/10/22 اداری و نیز ر.ک؛ توضیحات ذیل بند 2 ماده 81 قانون تأمین اجتماعی.
.........................................................................................................................................................................................................................
ماده83 .سهم مستمرى هریک از بازماندگان بیمه شده متوفى به شرح زیر مى باشد:
1 .میزان مستمرى همسر بیمه شده متوفى معادل پنجاه درصد مسـتمرى استحقاقى بیمه شده است و در صورتى کـه بیمـه شـده مـرد داراى چنـد همسر دایم باشد مستمرى به تساوى بین آنها تقسیم خواهد شد. 1
2 .میزان مستمرى هر فرزند بیمه شده متوفى معادل بیست و پـنج درصـد مستمرى استحقاقى بیمه شده مىباشد و در صورتى کـه پـدر و مـادر را از دست داده باشد مستمرى او دو برابر میزان مذکور خواهد بود.
3 .میزان مستمرى هر یک از پـدر و مـادر متـوفى معـادل بیسـت درصـد مستمرى استحقاقى بیمه شده مىباشد. مجموع مستمرى بازماندگان بیمه شده متوفى نباید از میزان مستمرى استحقاقى متوفى تجاوز نمایـد هرگـاه مجموع مستمرى از این میزان تجاوز کند سهم هر یک از مستمرى بگیران به نسبت تقلیل داده مى شود و در این صورت اگر یکى از مستمرى بگیـران فوت شود یا فاقد شرایط استحقاقى دریافت مستمرى گردد سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم بندى مذکور در ایـن مـاده افـزایش خواهـد یافـت و در هرحال بازماندگان بیمه شـده از صددرصـد مسـتمرى بازمانـدگان متـوفى استفاده خواهند کرد. تبصره.منظور از مستمرى استحقاقى بیمه شده متوفى مستمرى حین فوت او مى باشد. در مورد بیمه شدگانى که دراثر هر نوع حادثه یا بیمارى فوت شـوند، مستمرى استحقاقى عبارت است از مستمرى که براى بیمه شـده ازکارافتـاده کلى حسب مورد برقرار مى شود.
.........................................................................................................................................................................................................................
1- به موجب تبصره بند 1 ماده 48 قانون حمایت خانواده مصوب 1392/12/1 اگر متـوفی چند زوجه دائم داشته باشد حقوق وظیفه یا مستمری به تساوی بین آنـان و سـایر وراث قانونی تقسیم می شود.
.........................................................................................................................................................................................................................
ماده 84. هرگاه بیمه شده فوت کند هزینه کفن و دفن او از طرف سـازمان «تأمین خدمات درمانى» پرداخت خواهد شد. 1
.........................................................................................................................................................................................................................
1 .مصوبه مورخ 1386/11/20 شوراى عالى تأمین اجتماعى مقرر میدارد: «پیشنهاد شماره 5014/19273 مورخ 1386/11/14 سازمان درخصوص پرداخت هزینه کفن ودفن بابت فوت همسر مستمرى بگیران بازنشسته و ازکارافتاده کلى مطرح و شورا مقرر نمـود کـه هزینه کفن ودفن براى بیمه شده اصلى وهمسر وى معادل حداقل دستمزد ماهانه سال فوت هریک از آنها پرداخت گردد».همچنین مصوبه مورخ 1387/11/13 شوراى عـالى تأمین اجتماعى مقرر میدارد: «درخصوص پرداخت هزینه کفن و دفن منظـور از بیمـه شده اصلى و همسر وى در این مصوبه اعم از بیمه شدگان، بازنشستگان و ازکارافتادگـان کلى وهمسرهریک از آنان مى باشد.»
.........................................................................................................................................................................................................................